Μόλις έγινε σαφές ότι «κάπου εδώ» τελειώνει η παράσταση, καθώς χαμήλωσαν τα φώτα και σκοτείνιασε η σκηνή και, πριν εμφανιστούν ενώπιον κοινού οι ηθοποιοί, ένα στεντόρειο και μακρόσυρτο «Μπράβοοοοοο» ήρθε από το βάθος της αίθουσας και στεφάνωσε εκείνους που έπαιξαν, εκείνους που έστησαν, εκείνους που έφεραν αυτή την παράσταση στη Θεσσαλονίκη.
Πολύ μου άρεσε. Ήταν αυθόρμητο, ειλικρινές και θαρρείς παραγγελία όλων των θεατών, που υπερθεμάτισαν με δυνατό, παρατεταμένο χειροκρότημα. Δεκαεπτά χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα του έργου από την Έλενα Σκότη και την ομάδα της, βλέπουμε φέτος μια παράσταση πιο επίκαιρη, πιο εκρηκτική, επειδή η πολυεπίπεδη κρίση στη χώρα μας ζυγοστάθμισε κι ευθυγράμμισε τα μάτια μας και, πλέον, ο στραβισμός εξαλείφτηκε σε μεγάλο βαθμό. Επομένως, άγγιξε ευθέως καρδιά, μυαλό, ψυχή το κείμενο της Ρωσίδας συγγραφέως Λουντμίλα Ραζουμόβσκαγια, έτσι όπως μεταφράστηκε από τις Βικτώρια και Ειρήνη Χαραλαμπίδου κι έτσι όπως τα απλά αλλά ουσιαστικά λόγια έρρεαν από τα στόματα της σκηνής στ’ αυτιά της πλατείας.
Με αφορμή την «εξέγερση» τεσσάρων μαθητών, που κρατούν σε ομηρία την καθηγήτριά τους και φτάνουν στα άκρα προκειμένου να της αποσπάσουν το κλειδί του δωματίου, όπου φυλάσσονται τα γραπτά τους για να τα διορθώσουν και να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο, η πένα βάζει στο μικροσκόπιο τη σύγκρουση ανάμεσα στην παλιά και τη νέα γενιά του τελματωμένου σοβιετικού σοσιαλισμού, ενόψει της επερχόμενης περεστρόικα. Το αιχμηρό κείμενο της Ρωσίδας δραματουργού τοποθετείται απέναντι στις παθογένειες ενός πολιτικού συστήματος μέσα στο οποίο γαλουχήθηκαν και έγιναν υποχείρια του αλλοτριωτικού μηχανισμού του οι νέοι εξοργισμένοι ήρωές της, με αποτέλεσμα να αγνοούν την ιδεολογική τους καταγωγή και να στοχεύουν στην κατάκτηση καπιταλιστικών προνομίων, υιοθετώντας τις βάρβαρες πρακτικές, τον κυνισμό και την κατάχρηση εξουσίας των ευνοουμένων. Στον αντίποδα, ωστόσο, βρίσκεται η δασκάλα που προσκολλημένη στις, έστω , πασπαλισμένες με ναφθαλίνη αρχές της αρνείται πεισματικά να ενδώσει στους εκβιασμούς τους. Η συνέχεια έχει αναπάντεχες ανατροπές, αγωνία, διαμορφώνει το έργο σε πεδίο αντιπαραθέσεων, συνειδησιακών καταστάσεων, συγκρούσεων ιδεών και αντιλήψεων περί ηθικής και νομιμότητας, ενώ μπλέκονται στοιχεία από φιλοσοφικές θεωρίες, όπως το χάσμα γενεών, πολιτικές πρακτικές, όπως η κάθε λογής εύνοια στην νομενκλατούρα της αριστεράς, έως την ατομική υπέρμετρη φιλοδοξία, τον φιλοτομαρισμό αλλά και τους κανόνες που ορίζουν μαφιόζικες συμπεριφορές. Το «διαίρει και βασίλευε» ήταν και είναι σημαία κάθε εγκληματικής συμμορίας και, προσωπικά, δε νομίζω ότι η Έλενα Σκότη περιορίστηκε στη γεωγραφική προέλευση του κειμένου. Γενίκευσε και καλά έκανε, επειδή σ’ όλον τον πλανήτη οι άνθρωποι συνθέτουν κοινωνίες με ηθικούς κι ανήθικους τρόπους κι οι χαρακτήρες τους διαμορφώνονται και από γενετικές καταβολές και από περιβάλλοντα οικεία, όπως οι ομάδες ή η οικογένεια.
Η σκηνοθεσία μεστή και καθόλου φλύαρη, στόχευσε μεν στον τόπο και χρόνο με τα σκηνικά και κοστούμια, καθοδήγησε δε τους ηθοποιούς άχρονα, επειδή όλοι οι ήρωες κινούνται και σήμερα ανάμεσά μας κι ας ανήκουμε-λέμε τώρα- στη Δύση. Ρεαλιστική σκηνοθεσία αναμφίβολα, ενορχηστρωμένη παράσταση με ακρίβεια. Υφάνθηκαν έντεχνα οι διακυμάνσεις ενός συναρπαστικού ψυχολογικού θρίλερ, όπου οι εντάσεις κλιμακώθηκαν σταδιακά, μέχρι την τελική έκρηξή τους. Εξαίσια αποτελέσματα . Ερμηνείες καθηλωτικές. Ο Γιάννης Λεάκος ακροβατεί επιδέξια ανάμεσα στην υπερβολή και τη λιτότητα, χωρίς να διολισθαίνει στην καρικατούρα. Ξεχωρίζει και μεγεθύνει τον αβανταδόρικο ρόλο του. Η Αριέττα Μουτούση ερμηνεύει με εσωτερικότητα και κύρος τη δασκάλα, αλλά σε δυο στιγμές εκρήξεών της δεν μπόρεσα να καταλάβω σειρές ολόκληρες. Τις έπνιξε στην ταχύτητα και στη δυνατή-λεπτή φωνή της. Ωστόσο, γοήτευσε στο σύνολο της ερμηνείας της και το «μπράβο» του κοινού αποδόθηκε ισάξια σε όλους τους συντελεστές. Δυνατή παράσταση, δυνατή εμπειρία.
Συντελεστές:
Παραγωγή: Ομάδα Νάμα
Μετάφραση: Βικτώρια Χαραλαμπίδου, Ειρήνη Χαραλαμπίδου
Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη
Σκηνικά/Κοστούμια: Γιώργος Χατζηνικολάου
Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Φωτογραφίες: Δημήτρης Στουπάκης
Video trailer: Σταύρος Συμεωνίδης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Χρυσόθεμις Αμανατίδη, Βάλεια Τζανέτου
Υπεύθυνη παραγωγής & Δημ. Σχέσων Επί Κολωνώ: Μαρία Αναματερού
Διανομή:
Ελένα Σεργκέγεβνα: Αριέττα Μουτούση
Βαλόντια: Γιάννης Λεάκος
Πάβελ: Μιχάλης Πανάδης
Βίτια: Χρήστος Κοντογεώργης
Λιάλια: Ηρώ Πεκτέση
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
