Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Ομάδα Σημείο Μηδέν: «Πέρσες» του Αισχύλου στο 65ο Φεστιβάλ Φιλίππων

Ημέρα:

spot_img

Πρόλογος

Στη σημερινή Ελλάδα όλα έχουν πάει αρκετά χρόνια πίσω, λόγω της οικονομικής δυσχέρειας που βιώνει η χώρα. Πάντοτε σε περιόδους κρίσης η τέχνη ανθεί, δημιουργείται μέσα από δύσκολες καταστάσεις. Πιθανόν, για να βρει ο άνθρωπος αντιστάσεις απέναντι στα δεινά του καλλιεργεί αυθόρμητα την δημιουργική του πλευρά. Είναι ένας τρόπος επιβίωσης. Σε μια τέτοια κατάσταση παρακολουθούμε τη γέννηση πολλών θεατρικών σχημάτων και, ιδιαίτερα ομάδων, που προάγουν το μοντέρνο και το μεταμοντέρνο είδος θεατρικής γραφής πάνω στη σκηνή. Ομάδες που σπάνε την ευθύγραμμη λογική πορεία των πραγμάτων, που κινούνται έξω από τα παραδοσιακά συμβατικά πλαίσια. Μια αντιπροσωπευτική ομάδα των παραπάνω είναι και η « Ομάδα Σημείο Μηδέν».

Υπόθεση

Οι «Πέρσες» είναι η αρχαιότερη από τις σωζόμενες τραγωδίες. Είναι όμως και μία από τις πλέον πολιτικές τραγωδίες. Ο Αισχύλος έγραψε το έργο, ενώ ακόμα βρισκόταν εν εξελίξει ο πόλεμος των Ελλήνων με τους Πέρσες. Ο τραγικός ποιητής, ο οποίος είχε πολεμήσει ο ίδιος εναντίον των Περσών, δεν προσπάθησε μ’ αυτό το έργο να πανηγυρίσει την νίκη των Ελλήνων επί των Περσών, αλλά να προειδοποιήσει και να επιστήσει την προσοχή των συμπολιτών του στις συνέπειες της αλαζονείας και του άκρατου επεκτατισμού. Άλλωστε, η υπερεκτίμηση των δυνάμεων και η απαξίωση του εχθρού ήταν αυτά που είχαν οδηγήσει τους Πέρσες στην καταστροφή. Δυστυχώς, οι προειδοποιήσεις του Αισχύλου δε βρήκαν ευήκοα ώτα στην Αθήνα, με αποτέλεσμα, μερικά χρόνια αργότερα, τη συντριπτική ήττα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο.

Μοναδική στην αρχαία δραματουργία που πραγματεύεται ένα ιστορικό γεγονός είναι η τραγωδία του Αισχύλου «Πέρσες» (472 π.Χ.): Αφορά στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) και την καταστροφή του περσικού στόλου από τις ελληνικές δυνάμεις. Γραμμένη λίγα χρόνια μετά από τον ποιητή που ήταν αυτόπτης μάρτυρας, απευθυνόταν (τότε) σε ένα κοινό που το είχε ζήσει, που είχε συμμετοχή σ’ αυτό. Ο Αισχύλος παρουσιάζει τα γεγονότα μέσα από τα μάτια των ηττημένων Περσών: Καθοριστικός ο ρόλος του Χορού των Γερόντων με τους οποίους συνομιλούν η βασίλισσα Άτοσσα, ο Ξέρξης, ένας Αγγελιοφόρος και το είδωλο του βασιλιά Δαρείου. Ένας ύμνος στην ελευθερία και την δημοκρατία απέναντι στη μοναρχία και την ελευθερία.

Η παράσταση

Μετά από την εξαιρετικά επιτυχημένη τριετή (2019-2021) παρουσίαση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή, η Ομάδα Σημείο Μηδέν συνεχίζει την έρευνά της στα θεμελιώδη κείμενα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας παρουσιάζοντας αυτή τη φορά, την παλαιότερη σωζόμενη τραγωδία, τους «Πέρσες» του Αισχύλου.

Για την παράσταση πραγματοποιήθηκε πολύμηνο εργαστήριο εστιασμένο στην αρχαία τραγωδία, σύμφωνα με τον τρόπο δουλειάς και προετοιμασίας της Ομάδας Σημείο Μηδέν και του σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπου, μαθητή του Θόδωρου Τερζόπουλου, βοηθού σκηνοθεσίας του και με συμμετοχή του, εκτός των άλλων, στην περίφημη παράσταση του Τερζόπουλου «Πέρσες», του 2003, που ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου.

Φορμαλιστικό θέατρο στην ορχήστρα του αρχαίου θέατρου των Φιλίππων δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε. Ο δάσκαλος του σκηνοθέτη και γκουρού του σωματικού θέατρου, Θόδωρος Τερζόπουλος, είχε φέρει την παράστασή του «Βάκχες», το 1986, και οι θεατές που αγαπάμε το θέατρο κοινωνήσαμε και αυτό το είδος, το οποίο πρώτος δίδαξε στην οικουμένη ο διάσημος φιλόσοφος, συγγραφέας και σκηνοθέτης Tadashi Suzuki.

Σωματικό θέατρο ή γλώσσα του σώματος είναι εκείνη η υποκριτική μέθοδος που έχει ως βασικό συστατικό το σώμα του ηθοποιού, το οποίο αποτελεί το βασικότερο από τα υλικά για μια παράσταση. Υλικά κινητικά, χειρονομιακά, σημασιακά, μιμητικά, χορευτικά, ακροβατικά και φωνητικά. Σωματικό και όχι λεκτικό πλαίσιο, όταν τα πάντα διατυπώνονται μέσα από τις εκφράσεις του σώματος και του προσώπου. Βέβαια, τα λόγια δεν απουσιάζουν παντελώς, απλά είναι ελάχιστα και βγαίνουν μέσα από σπαράγματα λόγου.

Όλα αυτά δίνονται στους «Πέρσες» του Στρούμπου, μέσα από μια ερευνητική επεξεργασία. Γύρω από αυτή την έννοια εμπλέκονται και άλλες τεχνικές υποκριτικής, όπως η μίμηση και το χοροθέατρο.

Ο πρωτομάστορας σωματικού θέατρου, ο Αρτώ, θέτει ένα καλλιτεχνικό και ρητορικό ζήτημα λέγοντας: ‹‹Βέβαια, γνωρίζω καλά πως η γλώσσα της χειρονομίας και της στάσης, ο χορός, η μουσική είναι λιγότερο ικανές να διευκρινίσουν έναν χαρακτήρα, να αφηγηθούν τις σκέψεις ενός ατόμου, να εκθέσουν συνειδησιακές καταστάσεις με την ακρίβεια και την καθαρότητα που θα το κάνει η γλώσσα των λέξεων. Όμως, ποιος το είπε ότι το θέατρο δημιουργήθηκε με προορισμό να κάνει αναλύσεις χαρακτήρων, να λύνει τις ανθρώπινες συγκρούσεις ανάμεσα στον έρωτα και το καθήκον, ας πούμε, ποιος το είπε ότι προορισμός του θεάτρου είναι να μάχεται για προβλήματα επίκαιρα είτε ψυχολογικά, αυτά που έχει μονοπώλιο το σύγχρονό μας θέατρο;››.

Ο σκηνοθέτης Σάββας Στρούμπος δήλωσε για την παράσταση:

«Οι “Πέρσες” είναι η τραγωδία που θέτει με βαθιά ποιητικό και κριτικό τρόπο το τραυματικό δίπολο πόλεμος-εξουσία. Αντιμετωπίσαμε το υλικό μέσα από το τοπίο της Νέμεσης, της θεϊκής εκδίκησης και τιμωρίας. Τραγικός ήρωας είναι οι ίδιοι οι Πέρσες. Παρά το αδιέξοδο της κατάστασής τους, καταλαμβάνονται από την παραφορά της υπεροπλίας τους. Από την τερατώδη τάση τους για ολοένα και περισσότερη δύναμη, πλούτο και εξουσία. Όσο αρνούνται να λειτουργήσουν αναστοχαστικά, να βγάλουν συμπεράσματα από την καταστροφή που βιώνουν, τόσο το αδιέξοδο εντείνεται και οδηγούνται στην τρέλα· καθώς οδηγούνται στην τρέλα η μόνη δυνατή διέξοδος γι’ αυτούς είναι ο άνευ όρων και ορίων θρήνος».

Σώμα και ψυχή στην ορχήστρα του αρχαίου θέατρου των Φίλιππων. Οι ηθοποιοί της ομάδας ερμηνεύουν ρόλους με διαρκή οίστρο και σωματική, φωνητική ένταση και, ταυτόχρονα, είναι μέλη του Χορού. Είναι όλοι τους εξοπλισμένοι στο έπακρον με την τεχνική του σωματικού θέατρου και αποδίδουν εξίσου εντυπωσιακά τη σκηνοθετική οδηγία, ώστε το κοινό παρακολουθεί καθηλωμένο τα δρώμενα.

Η μέθοδος Tadashi Suzuki απογειώνει το κείμενο του Αισχύλου και τη σκηνική πράξη. Ωστόσο, ο σκηνοθέτης δε διστάζει να την «τραυματίσει» με υπερρεαλιστικές ρωγμές, στις οποίες εισχωρούν από στοιχεία «σεληνιασμού», μέχρι λαρυγγισμοί- μοιρολόγια. Πολλή δουλειά, εξαντλητικές – υποθέτω – προετοιμασίες, αλλά ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα που κρατάει δέσμιους τους θεατές στο δράμα της Άτοσσας, στον θρήνο των Περσών, στο φάντασμα του Δαρείου, στην απολογία του Ξέρξη, στα έξι, εντέλει, άρτια εκπαιδευμένα σώματα και διαφράγματα -φωνητικές μηχανές των μελών της ομάδας.

Η Κατερίνα Παπαγεωργίου φιλοτέχνησε τη λιτή σκηνογραφία (δώδεκα ξύλινοι πάσσαλοι που σηματοδοτούν τα τείχη Σουσών), τα εξαιρετικά ιαπωνικής έμπνευσης κοστούμια, ο Κώστας Μπεθάνης επιμελήθηκε τους χαμηλούς φωτισμούς, ο Ζήσης Σέγκλιας τον ήχο και όλοι δημιούργησαν ένα γεμάτο δονήσεις, ατμοσφαιρικό, ενδιαφέρον, μυσταγωγικό σύμπαν, απλωμένο ανεμπόδιστα στον ανοικτό κάμπο των Φιλίππων, όπου πορεύτηκαν οι «Πέρσες» και δώρισαν μια ιδιαίτερη παράσταση στο 65ο ντόπιο Φεστιβάλ.

Βιογραφικό Σάββα Στρούμπου (απαραίτητο στο παρόν άρθρο)

Ο Σάββας Στρούμπος (σκηνοθέτης και μεταφραστής) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979. Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (2002). Έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο πανεπιστήμιο του Exeter της Αγγλίας (2003) ως υπότροφος του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης. Ως βοηθός σκηνοθέτη του Θόδωρου Τερζόπουλου συμμετείχε στις παρακάτω παραστάσεις: “Πέρσες” του Αισχύλου στο Κέντρο Meyerhold της Μόσχας (2003), “Οιδίπους Τύραννος” του Σοφοκλή στο θέατρο Alexandritsky της Αγίας Πετρούπολης (2006), “Προμηθέας Δεσμώτης” του Αισχύλου στην Κρατική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Πεκίνου (2008), “Αντιγόνη” του Σοφοκλή στην Κρατική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Πεκίνου (2011). Ως ηθοποιός συμμετείχε με το θέατρο Άττις, σε σκηνοθεσία Θόδωρου Τερζόπουλου στις παρακάτω παραστάσεις: “Άμλετ, μια μαθητεία” του Μπορίς Πάστερνακ (2003), “Προμηθέας Δεσμώτης” του Αισχύλου (2003), “Επίγονοι” του Αισχύλου (2004), “Τρίπτυχο” του Σάμουελ Μπέκετ (2004), “Αίας η Τρέλλα” – διασκευή της τραγωδίας του Σοφοκλή “Αίας” (2004), “Τελευταία Μάσκα” του Κώστα Λογαρά (2006), “Πέρσες” του Αισχύλου (2006), “Η Κασσάνδρα απευθύνεται στους νεκρούς” του Μάριου Ποντίκα (2007), “Αίας η Τρέλλα – β’ εκδοχή” (2008), “Προμηθέας Δεσμώτης” του Αισχύλου (2010), “Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου – νέα εκδοχή” (2011). Με την ομάδα “Σημείο Μηδέν” σκηνοθέτησε και μετέφρασε: Φραντς Κάφκα, “Στη Σωφρονιστική Αποικία, Χώρος Ιστορικής Μνήμης – πρώην κρατητήρια Γκεστάπο” (2009), Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, “Όπως Σας Αρέσει” (ελεύθερη διασκευή), “studio Κινητήρας” (2010), Αντονέν Αρτώ, “Για να τελειώνουμε με την υπόθεση του θεού, Ablock fest” (2010), Αλμπέρ Καμύ “Οι Δίκαιοι”, “Χώρος Ιστορικής Μνήμης – πρώην κρατητήρια Γκεστάπο” (2011). Για το Φεστιβάλ Γ. Ρίτσου του Μουσείου Πολιτικών Εξορίστων Άη-Στράτη σκηνοθέτησε το δραματοποιημένο ποίημα “Αίας-Τέταρτη Διάσταση” (2009). Στα πλαίσια του Forum Σύγχρονης Δραματουργίας του Ε.Κ.Δ.Ι.Θ επιμελήθηκε σκηνοθετικά την “Κασσάνδρα” του Σέρχιο Μπλάνκο (2010) και το “Χρήμα; Φέρ’ το δω!” των Andreas Sauter & Bernhard Studlar (2011).

Επίλογος

Το θέατρο είναι εξαρχής, βέβαια, ο απόλυτος τόπος και χρόνος της ετερότητας. Οι βασιλιάδες παρουσιάζονται αλλόφρονες, οι γυναίκες εξεγερμένες και οργισμένες, οι θεοί έχουν πάθη ανθρώπινα, οι δούλοι περνάνε για αφέντες. Το θέατρο διεκδικεί, θα λέγαμε, την κοινωνική και υπαρξιακή χειραφέτηση του ανθρώπου με τρόπο βιοπολιτικό.

Όπως επισήμανε ο σκηνοθέτης της παράστασης: «η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα υπήρξε σημαντική πηγή έμπνευσης στο ταξίδι αυτό. «Έχουμε κρατήσει σχεδόν όλο το κείμενο, προσθέτοντας και κάποια λίγα θρηνητικά μέρη του αρχαίου κειμένου, των οποίων η ποιητική συμπύκνωση είναι μοναδική. Πιστεύω ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ως λαός έχουμε γεννήσει την τραγωδία, την τραγική οπτική της ύπαρξης του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Ως λαός γνωρίζουμε τι είναι το τραύμα σε επίπεδο ύπαρξης και ιστορίας, γνωρίζουμε την έννοια της καταστροφής, της προσφυγιάς, της εξορίας. Αλλά και το όνειρο, η προσδοκία, ο αγώνας για τη διεκδίκηση της ζωής, δεν μας είναι άγνωστα, παρ’ όλη την κίνηση ιστορικής αμνησίας που υφιστάμεθα τις τελευταίες δεκαετίες. Για μένα η αρχαία τραγωδία είναι ο ορισμός του ανθρώπινου πολιτισμού. Χρειάζεται πάντα να γυρνάμε στην τραγική οπτική του ανθρώπου μέσα στον κόσμο για να βρίσκουμε τον προσανατολισμό μας».

Συντελεστές:

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος
Σκηνική εγκατάσταση, κοστούμια: Κατερίνα Παπαγεωργίου
Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης
Ηχοτοπίο: Ζήσης Σέγκλιας
Δραματολόγος: Μαρία Σικιτάνο
Κατασκευή κοστουμιών: Ελένη Χασιώτη
Μακιγιάζ: Βιργινία Τσιχλάκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Σπύρος Μπέτσης
Φωτογραφίες παράστασης: Γιάννης Χατζηαντωνίου
Επικοινωνία: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας

Ηθοποιοί:

Κορυφαία Χορού: Ρόζυ Μονάκη
Άτοσσα: Έβελυν Ασουάντ
Αγγελιαφόρος: Μπάμπης Αλεφάντης, Άννα Μαρκά Μπονισέλ
Δαρείος: Έλλη Ιγγλίζ
Ξέρξης: Ντίνος Παπαγεωργίου
Χορός: Η ομάδα

Πρόγραμμα περιοδείας

Τετάρτη 17 Αυγούστου | Καβάλα | Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων

Τετάρτη 24 Αυγούστου | Καλαμάτα | Κάστρο Καλαμάτας | Σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας

Πέμπτη 1η Σεπτεμβρίου | Άρτα (Προαύλιος Χώρος του Ι. Ν. Παναγίας Παρηγορήτισσας) | Σε συνεργασία με τον Μουσικό-Φιλολογικό Σύλλογο «Ο Σκουφάς» | Υπό την αιγίδα του Δήμου Αρταίων

Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου | Αθήνα – Πετρούπολη | Θέατρο Πέτρας | Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Διεθνούς Φεστιβάλ Πέτρας

*Για τους νέους σταθμούς της περιοδείας, θα σταλεί προσεχώς σχετική ενημέρωση

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img
spot_img

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

«Τσιτάχ. Η ερημιά του τερματοφύλακα»: Μία επιπλέον παράσταση

Επειδή τα εισιτήρια και για τις τρεις μέρες τείνουν...

Ο Δήμαρχος Νέστου αποχαιρετά τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Έφυγε από τη ζωή το βράδυ της Τετάρτης (27/3/24)...

Μετά τις ευρωεκλογές οι συγχωνεύσεις των ΔΕΥΑ

Απόστολος Χρόνης: «Ελπίζουμε να μην έχουμε ένα θερμό καλοκαίρι...

Απόλυτη επιτυχία σημείωσε ο 7ος Παπαχρηστίδειος Δρόμος

Χρήστος Μποσμπότης: Η Ελευθερούπολη έχει το καλύτερο στάδιο στη...

Αυξάνονται σταδιακά τα δρομολόγια στην πορθμειακή γραμμή Καβάλας – Πρίνου

Αυξάνονται από δύο σε τρία για τις ημέρες Παρασκευή,...

Μητρόπολη ΦΝΘ: Εορταστική εκδήλωση για την εβδομάδα Εξωτερικής Ιεραποστολής

Κάθε χρόνο η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος...

Π.Ε. ΚΑΒΑΛΑΣ: Επαφές για περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων με την Ρουμανία

Την γενική πρόξενο της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη, κ. Carmen...