Ο Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης μίλα για το καινούργιο του βιβλίο «Η ΜΕΤΑΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΟΙΞΗ ΚΑΙ Ο ΜΑΡΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΩΝ» από τον ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΟΙΚΟ Α.Α.ΛΙΒΑΝΗ, αναλύοντας τα οικονομικά συστήματα του 19ου-20ου αιώνα και τεκμηριώνοντας τον μαρασμό των ιδεολογιών. Ενώ στο δεύτερο μέρος σκιαγραφεί το νέο επαναστατικό υποκείμενο και τις προοπτικές μιας νέας κοινωνίας. «Η μετακαπιταλιστική άνοιξη και ο μαρασμός των ιδεολογιών»
Το βιβλίο έχει δύο σκέλη: Στο πρώτο αναλύω τα οικονομικά συστήματα και τις ιδεολογίες του 19ου-20ου αιώνα και τεκμηριώνω τον οριστικό μαρασμό τους. Αυτή η προϊούσα παρακμή απειλεί ολόκληρο τον πλανήτη. Επομένως έχουμε δύο δρόμους: Είτε, ελλείψει εναλλακτικής, η παρακμή θα οδηγήσει σε κατάρρευση που θα απειλήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα, είτε έγκαιρα μία διαφορετική κοινωνία και οικονομία θα ανθίσουν μέσα από την παρακμή, όπως έγινε όταν το Βυζάντιο άνθισε πάνω στα συντρίμμια του αρχαίου κόσμου.
Στο δεύτερο σκέλος προσπαθώ να σκιαγραφήσω τα χαρακτηριστικά ενός πολιτικού υποκειμένου, που το αποκαλώ επαναστατικό. Θα αποτελέσει τον φορέα δημιουργίας μίας εναλλακτικής οικονομικής και κοινωνικής δομής, που θα αποτελέσει τον πυρήνα της νέας μετακαπιταλιστικής κοινωνίας
Λέτε ότι οι ιδεολογίες είναι σε μαρασμό πως το βγάζετε αυτό το συμπέρασμα;
Θα έπρεπε να παραθέσω το μισό βιβλίο για να τεκμηριώσω αυτόν τον μαρασμό. Για τα δύο από τα τρία οικονομικά συστήματα, η παρακμή είναι ιστορικό γεγονός, οπότε την έχουμε ήδη ζήσει: Τα λενινιστικά μοντέλα κατέρρευσαν και η σοσιαλδημοκρατία έχει ήδη σε μεγάλο βαθμό αφομοιωθεί από τον νεοφιλελευθερισμό. Μάλιστα κάποιοι έφτασαν να γράψουν για το τέλος της ιστορίας, αφού ο νεοφιλελευθερισμός μοιάζει σαν μόνη εναλλακτική. Εκτός λοιπόν από τα ιστορικά στοιχεία για την σοσιαλδημοκρατία και τον πρώην υπαρκτό σοσιαλισμό, παραθέτω τα αντικειμενικά δεδομένα για την παρακμή του νεοφιλελευθερισμού και το γεγονός ότι η παρακμή του απειλεί τον ίδιο τον πλανήτη και την ανθρωπότητα.
Πως ορίζετε την καπιταλιστική κρίση στο μοντέλο παράγωγης ή στο μοντέλο διανομής;
Υπάρχουν και τα δύο: Για αυτό αναλύω στο βιβλίο ότι είναι αδύνατον να προβλέψουμε τι από τα δύο θα διαρραγεί πρώτο: Θα καταρρεύσει η κοινωνική συνοχή ή θα εξαντληθούν οι πόροι; Μερικές χιλιάδες πρόσφυγες έχουν ήδη οδηγήσει σε πολιτική κρίση τις ΗΠΑ με την εκλογή του Τραμπ, και την ΕΕ με την ραγδαία ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστών και των ρατσιστών. Φανταστείτε την πολιτική κρίση από 100 εκατομμύρια κλιματικούς πρόσφυγες. Η κρίση στο μοντέλο παραγωγής είναι πιο επικίνδυνη γιατί οι καταστροφές που επιφέρει στο περιβάλλον είναι αμετάκλητες, αλλά η πολιτική κατάρρευση μπορεί να προηγηθεί λόγω της διαρκούς φτωχοποίησης μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Άλλωστε όπως γράφει η Ναόμι Κλάιν, η φτωχοποίηση και η κατασπατάληση των πόρων είναι όψεις του ίδιου νομίσματος.
Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση υλοποιείται στην Ελλάδα μέσω ενός επιταχυντή που ονομάζονται μνημόνια υπάρχει άλλη επιλογή;
Τα μνημόνια δεν είναι απλώς αποτέλεσμα ενός νεοφιλελεύθερου επιταχυντή. Είναι κυρίως αποτέλεσμα του ελληνικού διεφθαρμένου και διαπλεκόμενου καθεστώτος. Τις επιπτώσεις του νεοφιλελευθερισμού τις υφίσταται και η Ολλανδική κοινωνία ή η Δανέζικη. Ωστόσο δεν μπήκαν όλες οι κοινωνίες στα μνημόνια, ούτε χρεοκόπησαν. Ο κίνδυνος που περιγράφω στο βιβλίο αφορά όλες τις κοινωνίες, ακόμα και τις πιο επιτυχημένες. Οπότε φυσικά για την Ελλάδα υπήρχε διαφορετική επιλογή. Η επιλογή μίας ευνομούμενης αστικής κοινωνίας υπήρχε και για την Ελλάδα όπως και για την Ολλανδία.
Αυτό το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο φτωχοποιεί ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας που το βλέπουμε στον ευρωπαϊκό μοντέλο;
Φυσικά και το βλέπουμε σε όλες τις κοινωνίες, ίσως με μεγαλύτερη ένταση στις ΗΠΑ και λιγότερο στην Ευρώπη που, όπως εξηγώ στο βιβλίο λόγω της γειτνίασης με τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού έχει μακρά παράδοση κοινωνικής συνοχής. Ωστόσο η καρκινική επέκταση της λογικής της αγοράς και η μετατροπή ζωτικών κοινών αγαθών όπως το νερό σε εμπόρευμα, είναι παγκόσμιο φαινόμενο και πλήττει τους ασθενέστερους βάναυσα.
Μπορεί να συγκροτηθεί ένα επαναστατικό υποκείμενο που θα γίνει κίνημα κοινωνικού μετασχηματισμού
Το νέο επαναστατικό υποκείμενο είναι ήδη παρόν, όπως το επαναστατικό υποκείμενο κατά την φεουδαρχία ήταν η αστική τάξη που βαθμιαία κυριάρχησε στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Η δική μας πολιτική ευθύνη είναι να δώσουμε χώρο στα εναλλακτικά, κοινωνικά αλληλέγγυα, και βιώσιμα παραγωγικά μοντέλα. Δίνω έμφαση στην παραγωγή και όχι στην πολιτική κυριαρχία όπως επιδιώκει ο Λενινισμός. Το κυρίαρχο ζήτημα κατά την γνώμη μου είναι ο οικονομικός μετασχηματισμός και όχι η απαλλοτρίωση των μέσων παραγωγής όπως επιδιώκουν οι λενινιστές. Θεωρώ ότι είτε τα σημερινά παραγωγικά μοντέλα ανήκουν στο επιθετικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, είτε ανήκουν στο κράτος, οδηγούν τον πλανήτη στην κατάρρευση για αυτό είναι πιο επείγον να δημιουργήσουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο.
Η κρίση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας που οφείλεται στην φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης η στην ενσωμάτωση της, στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση;
Η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης είναι απότοκο της διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής. Και αυτή η διάρρηξη είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η οικονομία της αγοράς, με εξαίρεση την μεταπολεμική παρένθεση, ούτε μπορεί, ούτε στοχεύει στην συντήρηση των ασθενέστερων. Αυτό αποδεικνύω στην αρχή του βιβλίου. Και να ήθελαν οι καπιταλιστές να συντηρήσουν ένα κοινωνικό κράτος, θα ήταν αδύνατον να το κάνουν. Έγινε μόνο μετά τον πόλεμο για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους που έχουν εκλείψει. Επομένως η σύνθλιψη της μεσαίας τάξης είναι αναπόδραστη στον νεοφιλελευθερισμό. Το πρόβλημα της σοσιαλδημοκρατίας είναι πολιτικό: Είτε θα αντισταθεί σε αυτή την εξέλιξη, οπότε θα αποτελέσει συνιστώσα του νέου επαναστατικού υποκειμένου, είτε θα επιμείνει στην «αιωνιότητα» του καπιταλισμού οπότε, όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη, θα ενσωματωθεί στο νεοφιλελεύθερο μπλοκ.
Υπάρχει σήμερα λύση να βγει η Ελλάδα από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018;
Η έξοδος είναι δεδομένη. Το κρίσιμο ζήτημα είναι να τελειώσουμε οριστικά με τη διαπλοκή και τη διαφθορά, που απομύζησαν την χώρα. Η μάχη για να βγει η χώρα από την κρίση δεν θα τελειώσει λοιπόν με το τέλος των μνημονίων, όπως η κατάρρευση της παραγωγικής μηχανής της χώρας δεν έγινε με τα μνημόνια. Έγινε ακριβώς το αντίστροφο. Η κατάρρευση της παραγωγικής μηχανής οδήγησε στα μνημόνια. Άρα ο κύριος στόχος είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση και η μάχη αυτή θα συνεχιστεί.
Η κεντροαριστερά έχει κυβερνητικό μέλλον;
Όχι! Ο ιστορικός ρόλος της έχει τελειώσει γιατί εξέλειψαν οι αιτίες που την δημιούργησαν. Όπως εξήγησα και παραπάνω η ακμή της σοσιαλδημοκρατίας σε όλον τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, στηρίχθηκε σε αντικειμενικά ιστορικά γεγονότα, που δεν συντρέχουν πλέον. Επομένως το στρατηγικό της κενό είναι αντικειμενικό και φαίνεται στην αμηχανία των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ, αλλά και σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη. Το βλέπουμε τις τελευταίες μέρες στο στρατηγικό δίλημμα του SPD στη Γερμανία. Ωστόσο έχει μεγάλο μέλλον εάν απογαλακτιστεί από τον νεοφιλελευθερισμό. Η επιλογή του Κόρμπιν στη Βρετανία είναι ένα μικρό δείγμα αυτού του προβληματισμού. Εάν η σοσιαλδημοκρατία αντιμετωπίσει κατάματα τα αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού, μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης.
Η κυβέρνηση Συριζα-Ανελ-Οικολόγων Πράσινων τι έκανε για την διαφθορά και την διαπλοκή;
Και μόνο το γεγονός ότι για πρώτη φορά έχουμε υπεραπόδοση των δημόσιων εσόδων, αποδεικνύει ότι η μάχη ενάντια στην παραοικονομία είναι σε καλό δρόμο. Αντίστοιχα ενδεικτική είναι η εκ των υστέρων αποκάλυψη δισεκατομμυρίων εσόδων. Αρκετοί έχοντες γνωρίζουν ότι πλέον δεν έχουν κάλυψη και τρέχουν να δηλώσουν παράνομα αποκτηθέντα εισοδήματα. Δεκάδες υποθέσεις που χάνονταν στα συρτάρια τώρα βγαίνουν στο φως. Πρέπει όμως να γίνει σαφές ότι τον τελευταίο ρόλο θα τον έχει η δικαστική εξουσία και όχι η εκτελεστική. Δυστυχώς η ελληνική δικαιοσύνη έχει πολύ βραδείς ρυθμούς. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πριν λίγες μέρες επισήμανε ότι η αρνησιδικία είναι η χειρότερη μορφή κακοδικίας. Για να νιώσει λοιπόν ο πολίτης ότι το «πάρτι» τελείωσε πρέπει η δικαιοσύνη να κάνει το καθήκον της.
Το συνεταιριστικό κίνημα έχει μέλλον στην Ελλάδα;
Όχι μόνο έχει μέλλον, αλλά είναι και το μόνο μέλλον για την ίδια την Ελλάδα. Έχουμε τεράστιες δυνατότητες παραγωγής προϊόντων ποιότητας, αλλά για να αποκτήσουν την θέση που τους αξίζει χρειάζεται ταυτοποίηση των ευεργετικών τους ιδιοτήτων και διείσδυση σε ξένες αγορές. Αυτό είναι αδύνατον να γίνει από μεμονωμένους παραγωγούς. Πρέπει να πάψουμε να ταυτίζουμε το συνεταιριστικό κίνημα με το φαύλο κομματικό καθεστώς που διέλυσε τους συνεταιρισμούς. Πρέπει και εδώ να γυρίσουμε σελίδα.
