Lebensraum θα πει ζωτικός χώρος. Με τον όρο αυτόν δηλώνεται μια οικονομική και πολιτική θεωρία που εμφανίσθηκε στην αρχή του 20ου αιώνα κι έλαβε μεγάλη έκταση κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου στη Γερμανία και η οποία και απετέλεσε τη δογματική βάση του Εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος του Χίτλερ.
Από δω εμπνεύστηκε ο Θανάσης Τριαρίδης το θεατρικό του έργο, το τρίτο κατά σειρά που αναφέρεται στον ναζισμό, προηγηθήκανε το «Μένγκελε» και το Zyklon», προέκτεινε το ιμπεριαλιστικό κέντρο της θεωρίας σε πλάτη και μήκη ικανά ν’ αγκαλιάσουν πομπούς και δέκτες κι έτσι έφτιαξε ένα έργο – πείραμα, που καταργεί τα όρια ανάμεσα σε ηθοποιούς και κοινό, αλλά δεν έμεινε εκεί. Οι παράμετροι που απλώθηκαν μέσα από τις λέξεις και τις πράξεις -όλα δοσμένα με διάλογο και όχι με αφήγηση- λειτούργησαν σα στρατιωτική διαταγή: «ξεγυμνωθείτε». Το επίτευγμα είναι ότι ναι, εκούσια ο θεατής αναποδογυρίζει το μέσα – έξω, απεκδύεται το «φαίνεσθαι» και παραδέχεται το «είναι».
Η υπόθεση: Δύο άντρες συναντιούνται πάνω στη σκηνή του θεάτρου. Ο ένας είναι ο Χειριστής του Πειράματος, ο άλλος προσφέρεται να γίνει πειραματόζωο έναντι αμοιβής. Ωστόσο, το Πείραμα μοιάζει με απλή στατιστική καταγραφή: ο Χειριστής κάνει διάφορες εγκυκλοπαιδικού τύπου ερωτήσεις γύρω από τη ναζιστική θεωρία του Lebensraum, του Ζωτικού Χώρου, και στη συνέχεια του δίνει μια υδρόγειο σφαίρα και τον καλεί να βρει διάφορες πρωτεύουσες χωρών του κόσμου. Όλα μοιάζουν σχεδόν παιχνιδίσματα, μα όταν το Πειραματόζωο αγγίζει την Κουάλα Λουμπούρ, ένας πυροβολισμός ταράζει την αίθουσα και οι ανατροπές ακολουθούν η μια την άλλη, δημιουργούν ερωτηματικά και έντονους προβληματισμούς.
Είναι το καίριο σημείο όπου ο θεατής αποφασίζει ν’ απαντήσει. Ο καθένας μόνος του. Εκτεθειμένος στον κίνδυνο και «γυμνός». Το «Lebensraum» έχει τη μορφή ψυχολογικού πειράματος. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι απλά: Πόσο μπορεί να αντέξει το Πειραματόζωο το βάρος της ευθύνης για τη ζωή των άλλων; Και πόσο μπορούν να αντέξουν οι θεατές τη θεατρική σύμβαση βλέποντας το κεφάλι του διπλανού τους να συντρίβεται από μια σφαίρα;
Σ’ έναν κόσμο γεμάτο ερωτήματα, βασιλεύει αυτός που δεν αναζητά πια απαντήσεις. Είτε γιατί τις έχει ήδη βρει, αυτό που ονομάζουμε άποψη, είτε γιατί δεν τις χρειάζεται πια, αυτό που ονομάζουμε γνώση. Και οι υπόλοιποι; Προσπαθούν να ανταπεξέλθουν αναζητώντας το νόημα, τη σημασία, το καλό και νομίζοντας ότι αυτή είναι η γεύση της ελευθερίας.
Ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης, μέσα από τα θεατρικά του έργα, «ματώνει» τις πληγές των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών, χρησιμοποιώντας όλες τις φόρμες γραφής, από την ποίηση μέχρι το παραμύθι. Η μόνιμη συνύπαρξη πραγματικού και φανταστικού κόσμου και η απίστευτη όσμωση ανάμεσα σε γεγονότα μιας διακριτικής καθημερινότητας από τη μια και ενός μυθικού τοπίου από την άλλη, δομημένου σε αρχέγονες δοξασίες για το κακό και τη μοίρα, είναι βασικό χαρακτηριστικό και του λόγου αλλά και του τρόπου δράσης των κειμένων του συγγραφέα. Μόλις 47 ετών, έχει ένα φορτωμένο βιογραφικό που τρομάζει. Τέτοια πυκνότητα δράσης, τόση φαιά ουσία σε σελίδες και δραστηριότητες, τόσες γνώσεις και τόσα ετερόκλητα αλλά ανώτερα χαρακτηριστικά, μόνο σ’ ένα πνευματικό φαινόμενο μπορεί κανείς να τα αποδώσει, χωρίς δισταγμούς και υπερεκτιμήσεις. Είναι συγγραφέας (μυθιστόρημα, ποίηση, θέατρο, παραμύθι, μεταφράσεις), είναι δικηγόρος, είναι ντοκιμαντερίστας, είναι σεναριογράφος, είναι ακτιβιστής και πολλά ακόμη.
Είναι μια ειδική περίπτωση για τα ελληνικά Γράμματα και το θέατρο ο Θανάσης Τριαρίδης. Θαρραλέος και συγκρουσιακός, με σκέψη και γραφή ερεθιστική και πυρωμένη δε δίστασε να εκθέσει όλα του τα θεατρικά έργα σε μια πλατφόρμα στο internet που φέρει το όνομα του. Ο ίδιος δε, δήλωσε σε συνέντευξή του για το συγκεκριμένο έργο μεταξύ άλλων, τα εξής: «η ευχή μου είναι να καταλάβουν οι πολίτες του δυτικού κόσμου πως είναι προνομιούχοι με ξένο αίμα και πως πρέπει να μοιραστούν την χόρταση τους με τους απελπισμένους της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Δυστυχώς αυτή η ευχή δε θα ευοδωθεί, διότι ο πολίτης της Δύσης έχει μετατραπεί σ’ έναν θυμωμένο νεοναζί που νοιάζεται για τα δικά του κεκτημένα και δε θέλει να μοιραστεί τίποτε με κανέναν. Μα όταν έρθουν οι πεινασμένοι να γυρέψουν την απάντηση στην πείνα τους από την χόρτασή μας (και θα έρθουν, είναι βέβαιο), ας μην βάλουμε τα κλάματα. Εμείς, οι σιχαμεροί πολίτες του Δύσης, τους καταδικάζουμε σε αυτήν την πείνα, εμείς αφήνουμε την πιο μεγάλη αδικία των αιώνων να εκραγεί στα κεφάλια των επόμενων γενεών».
Την παράσταση σκηνοθέτησε με τη γνωστή της αγάπη στη λεπτομέρεια η Πηγή Δημητρακοπούλου. Υπαγόρευσε ιδέες, φυσιογνωμία, τάιμινγκ, κινησιολογία και ρυθμούς με ακρίβεια και ευστοχία. Τους δυο ρόλους ερμήνευσαν οι Σήφης Πολυζωίδης και Πάνος Ζουρνατζίδης. Εξαιρετικοί και οι δυο. Ο μεν πρώτος οικειοθελώς πειραματόζωο, ο δε δεύτερος κυρίαρχος «ανάπηρος», μαέστρος χειραγωγίας του πρώτου. Και οι δυο έδωσαν ρεσιτάλ ερμηνείας. Οι διακυμάνσεις στις συμπεριφορές που προκαλούν αδυναμίες και δυνατότητες, φόβος και ιδιοτέλεια, ευγενής πρόθεση, πίστη στην καλοσύνη και φιλοτομαρισμός, αγωνίες, αδιέξοδα και μετακύλιση ευθυνών στους άλλους, αποδόθηκαν έξοχα από τους πρωταγωνιστές του πειράματος, χωρίς καμιά παρέκκλιση σε υπερβολές και επιτηδεύσεις.
Άξιοι επαίνων και οι φωτισμοί του Κοραή Δαμάτη και τα σκηνικά του Κώστα Παππά, διότι έδωσαν την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που απαιτεί το πείραμα, ενώ οι καθρέφτες, τα ηλεκτρονικά στοιχεία, οι ήχοι, συνηγόρησαν στο ύφος ανάκρισης και μετέφεραν τη δράση από τη σκηνή στην πλατεία και το αντίστροφο, δίχως ν’ αποκτήσει η παράσταση διαδραστικό χαρακτήρα. Δείτε την. Προλαβαίνετε.
Συντελεστές.
Συγγραφέας: Θανάσης Τριαρίδης
Ηθοποιοί: Πάνος Ζουρνατζίδης (μέλος της ομάδας Θε.αμ.α Θέατρο ΑμεΑ και της Κίνησης Ηθοποιών με Αναπηρία)
Σήφης Πολυζωίδης.
Σκηνοθεσία: Πηγή Δημητρακοπούλου
Φωτισμοί: Κοραής Δαμάτης
Σκηνικά: Κώστας Παππάς
Κοστούμια: Μαρία Κοντοδήμα
Επιμέλεια κίνησης: Βαγγέλης Πιτσιλός
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
