ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ
«Και η βρόχα έπεφτε… straight through» .
Έτσι ακριβώς, αλλά απ’ έξω. Από μέσα το «straight» είναι τα γαρίφαλα, τα στρωμένα στο δάπεδο, στο σκυλάδικο «Διυλιστήριο» της Ελευσίνας. Τα απόνερα έχουν, ήδη, φέρει τη λάσπη στο εσωτερικό. Λασπωμένα κι άπλυτα τα κρυμμένα, από κείνα που καταλαβαίνεις και λες «πάρε τα χέρια σου από πάνω μου, Γκρούεζα, μη με λερώσεις», σαν τον Μαυρογιαλούρο. Κατάσταση «Μπύθουλα» τρανταχτή, αλλά αποδεκτή. Από «Λαό και Κολωνάκι».
Η τραγουδιάρα, καθωσπρέπει. Λαμέ και στρας το φόρεμα, ξανθό μακρύ μαλλί, τίναγμα με νάζι και το μπούτι να φαίνεται. Γυναίκα της νύχτας η Μαρία, με βότκα και τσιγάρο, το πρέπον βηχαλάκι και η βαρεμάρα εμφανής, καθώς το μαγαζί, άδειο. Σωστή και φίρμα.
Μια κόκκινη φωτεινή ταμπέλα στο μπαρ: «No smoking» ειρωνεύεται τον κόσμο, αφού οι καπνοί κρατούν αμείωτα θολή την ατμόσφαιρα.
Ο Στέλιος κι ο Μάκης, της λαϊκουριάς παιδιά, ανταλλάσσουν τα κλασσικά γαμοσταυρίδια και κει πάνω στο σενιάρισμα, εμφανίζεται αυτός- αυτή. Μια αναστημένη Δήμητρα της Λέσβου. Μια ζωντανή Μπέττυ, μια ώριμη, άχαρη μαυροφορούσα, αλλά με χαριτωμένο όνομα: Σοφοκλής.
Ναι, σ’ αφήνει άφωνο αυτός ο σπουδαίος Στάθης Σταμουλακάτος. Ηθοποιός ολκής!
Μια βροχερή μέρα, λοιπόν, στο νυχτερινό κέντρο «Διυλιστήριο» στην Ελευσίνα, ο Σοφοκλής, πρώην ιδιοκτήτης του μαγαζιού, επιστρέφει μετά από πέντε χρόνια αδικαιολόγητης απουσίας και λίγες ώρες πριν από την κηδεία της μητέρας του, ως τραβεστί.
Η απρόσμενη αυτή εμφάνιση προκαλεί αναστάτωση στον περίγυρό του. Καλά κρυμμένα μυστικά από το παρελθόν αποκαλύπτονται και φανερώνουν τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι ήρωες του έργου, φέρνοντάς τους ενώπιον των ευθυνών και των φαντασμάτων τους.
Η λαϊκή ελληνική πραγματικότητα σκιαγραφείται ρεαλιστικά: αλκοόλ, τσιγάρο, «σκυλάδικα» τραγούδια, αλλά και πονηριά, συμφέρον, απληστία, αντιφάσεις και αμαρτίες. Άνθρωποι με προτερήματα και αδυναμίες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε έναν ρευστό κόσμο, που δεν μπορεί να τους προσφέρει καμία ασφάλεια. Η προκατάληψη απέναντι σε ό,τι είναι έξω από την αλήθεια των ηρώων, απέναντι στο διαφορετικό και το καινούργιο, βρίσκει στόχο στο πρόσωπο του Σοφοκλή και, ταυτόχρονα, γίνεται αφορμή να αποκαλυφθεί η γήινη προσωπικότητά τους, με όλες τις αδυναμίες και τα προτερήματά τους.
Η πλοκή κορυφώνεται σταδιακά μέσα από το σασπένς και το χιούμορ, δημιουργώντας έναν σφιχτό κλοιό γύρω από τους χαρακτήρες που, σταδιακά, μοιάζουν οικείοι και αναγνωρίσιμοι.
Αντώνης Τσιοτσιόπουλος και Γιώργος Παλούμπης είναι γνώριμοι από παλιά και ξέρουν πολύ καλά πώς να γράψει ο πρώτος και πώς να σκηνοθετήσει ο δεύτερος, έργα βγαλμένα από τα σπλάχνα της κοινωνίας. Ξέρουν πολύ καλά και πώς να «πετάξουν» κατάμουτρα στο κοινό την αλήθεια, ωμή και ανεπιτήδευτη.
Στη σκηνή δρα μια κοινωνία διυλιστήριο, που προσπαθεί να διυλίσει ακόμη και το ασήμαντο, προκειμένου να φανεί «politically correct». Ιδιαίτερη κοινωνία, που συνθλίβει προσωπικότητες, όνειρα και επιθυμίες στον βωμό του «φαίνεσθαι». Έξω ξαστεριά, μέσα κωλόκαιρος. Έξω κανονικότητα – έστω κεκαλυμμένη – φιλία, οικογένεια, συντροφικότητα και μέσα απληστία, εγωισμός, συντηρητισμός και άσβεστο μίσος σε κάθε τι διαφορετικό. Μια κοινωνία που ζέχνει από το βάθος της.
Βλέπουμε ήρωες, ως λούμπεν στοιχεία, που χρησιμοποιούν γλώσσα σκληρή και βρίζουν ανενδοίαστα, βουτηγμένοι στο αλκοόλ και νοτισμένοι από τη μυρωδιά του τσιγάρου και του ξενυχτιού. Ήρωες που μεταλλάσσονται στα μάτια μας σε καθημερινούς ανθρώπους της διπλανής πόρτας, σε όρθιες φιγούρες που περπατούν στην καταιγίδα, χωρίς ομπρέλα.
Το δίδυμο συγγραφέας- σκηνοθέτης τους πιέζει ν’ ανοίξουν στο σανίδι την κολλημένη από τον συντηρητισμό πόρτα της ζωής τους και να δουν αλήθειες: τον άνθρωπο και την τραγική του γελοιότητα.
Νατουραλιστική γραφή από τον Τσιοτσιόπουλο, που προεκτείνει τον ρεαλισμό με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που προβάλλονται στην παράσταση, όπως η ιδέα της πραγματικότητας και οι ιδεολογικές καταβολές, οι πολιτικοκοινωνικές συνθήκες, δηλαδή η αναλυτική μελέτη γεγονότων και προσώπων, η έρευνα πηγών, η ζωντανή αναπαράσταση της κοινωνίας με τις τάξεις της, η ανασύσταση της εποχής που έζησε ο ήρωας του, αλλά όχι ρητορικά. Ζωντανά, ρεαλιστικά.
Η σκηνοθετική αρχιτεκτονική του Γιώργου Παλούμπη δουλεύει στη ραχοκοκαλιά του «Κωλόκαιρου» και δεν τη χαϊδεύει. Δεν ωραιοποιεί καταστάσεις, δεν προσπαθεί να απλώσει ένα δίχτυ προστασίας σε ό,τι λέγεται και ακούγεται. Κρατά ανεβασμένη την ένταση στη διαπασών , αλλά ταυτόχρονα χειρίζεται άριστα τις απαιτούμενες ισορροπίες. Όλα φαίνονται υπερβολικά και την ίδια στιγμή ρεαλιστικά. Όλα φαίνονται μεγεθυσμένα αλλά γρήγορα συνειδητοποιεί ο θεατής, πως έτσι είναι η ζωή. Έτοιμη να εκραγεί, αν βγουν στη φόρα τα καλά κρυμμένα μυστικά , αν κάποια στιγμή το παρελθόν επισκεφθεί βίαια το παρόν.
Μέσα στο εξαιρετικό σκηνικό του ξενυχτάδικου «Διυλιστήριο», της Νατάσσας Παπαστεργίου, η υποκριτική ομάδα των πέντε ηθοποιών (Στάθης Σταμουλακάτος, Θάνος Αλεξίου, Βασιλική Διαλυνά, Στέλιος Δημόπουλος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος) δίνει τον καλύτερό της εαυτό και ισορροπεί σε ρόλους δύσκολους και με πολλές γωνίες.
Ο Στάθης Σταμουλακάτος ερμηνεύει τον δισυπόστατο χαρακτήρα του Σοφοκλή, ένας από τους πιο απαιτητικούς του ρόλους, και γοητεύει με τον εκπληκτικό χειρισμό των εντάσεών του και των εκφραστικών του μέσων.
Ο Στέλιος Δημόπουλος στον ρόλο του αδελφού του Μίμη, δίνει μία στιβαρή ερμηνεία και αποδεικνύει πόσο καλά ελίσσεται και στα ρεαλιστικά έργα.
Ερμηνεία απολαυστική από τον Θάνο Αλεξίου, καθώς είναι αυτός που λειτουργεί ως καταλύτης και εμποτίζει τη δράση με αβίαστες δόσεις εκρηκτικού χιούμορ.
Η Βασιλική Διαλυνά, έξοχη Μαρία, ανταπεξέρχεται άριστα στον απαιτητικό ρόλο της γυναίκας του Σοφοκλή, ενός αδικημένου πλάσματος από τη ζήση του και τις τραγικές της συγκυρίες, μας χαρίζει γενναιόδωρα δουλευμένες σκηνές και ως τραγουδίστρια και ως γυναίκα – θύμα. Πραγματικά, υπέροχη.
Ο συγγραφέας και ηθοποιός Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, στον ρόλο του Στέλιου, του κουμπάρου του Σοφοκλή ή αλλιώς του μεσάζοντος, του «πυροσβέστη», είναι ο άνθρωπος που ξέρει όλα τα τραγικά μυστικά, όμως τα έχει παραχωμένα βαθιά μέσα του, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα. Είναι εκείνος που έχει τσακιστεί περισσότερο από τον πόνο της απώλειας και έχει μάθει να ξεχωρίζει την ουσία και την άδολη αγάπη. Μας δίνει μία ενδιαφέρουσα, ρεαλιστικά ανθρώπινη ερμηνεία.
Εντάσεις, αψιμαχίες, αγοραία γλώσσα, δάκρυα, πονεμένες αγκαλιές και τι μένει; Μία κομμένη στα δύο σπανακόπιτα από τα χέρια της νεκρής μάνας και δύο αδέλφια απέναντι το ένα στο άλλο. Αυτή είναι η απόδειξη του πόσο δύσκολο είναι οι πληγωμένοι χωρισμένοι άνθρωποι να έρθουν κοντά, να μονιάσουν, να αγαπηθούν, ακόμη και όταν ζητούμενο είναι, απλώς, το δικαίωμα της ύπαρξής τους, όπως ακριβώς θέλουν αυτοί.
Ο «Κωλόκαιρος» ήταν μία από τις πιο επιτυχημένες και πολυσυζητημένες παραστάσεις του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου», με διαρκή sold out. Μια ιδιαίτερη ιστορία εκδίκησης και αποδοχής, που μεταφέρεται στη Θεσσαλονίκη, για να βάλει και πάλι σε ένα ρεαλιστικό σύμπαν γεμάτο σκληρές καταστάσεις, ωμή γλώσσα αλλά και χιούμορ, τους βορειοελλαδίτες θεατές.
Συντελεστές
Κείμενο: Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
Σκηνοθεσία- Δραματουργική επεξεργασία: Γιώργος Παλούμπης
Σκηνογράφος: Νατάσσα Παπαστεργίου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Βασίλης Κλωτσοτήρας
Ενδυματολόγος: Νατάσσα Παπαστεργίου
Μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου : Μαριάνθη Ράδου
Σχεδιασμός ήχου: Ανδρέας Μιχόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτα Παπαδημητρίου
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Μακιγιάζ: Διονυσία Κωνσταντίνου
Ερμηνεία
Θάνος Αλεξίου, Στέλιος Δημόπουλος, Βασιλική Διαλυνά, Στάθης Σταμουλακάτος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
