Κριτική από τον Παύλο Λεμοντζή
«Τα άνθη του Κακού» όπως ξεφυτρώνουν στην πίσω αυλή μιας γυναικοπαρέας που δραπετεύει στην Αράχωβα ένα εορταστικό τριήμερο…Τέσσερις γυναίκες που θα ανακαλύψουν εαυτούς και αλλήλους μέσα από μια ιστορία αρπαγής βρεφών από τον… Άγιο Στυλιανό, την εποχή της Φρειδερίκης και δυο μεταναστριών- η μία από την Αστόρια και η άλλη από το Σοχούμι της Απχαζίας(!) – που θα ενσωματωθούν στο κυρίως γκρουπ όταν επιστρέψουν άρον, άρον στην Αθήνα για το τελικό ξεκαθάρισμα. Ένα τραγούδι, ένας ύμνος στη φιλία και τη διαφορετικότητα.
Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης
Ο κόσμος των γυναικών ανάγλυφος, χρωματιστός, ανατρεπτικά κωμικός, τρυφερός και πικρός ζωντανεύει ξανά στη σκηνή, μέσα από το έργο «Γυναίκες στα χιόνια» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, συγγραφέων τιμημένων με το κρατικό βραβείο θεατρικού έργου. «Οι γυναίκες στα χιόνια» είχαν ανεβεί για πρώτη φορά από το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, το 2005.
Το έργο έχει ηρωίδες έξι γυναίκες, ίσως ιδιαίτερες ή και συνηθισμένες, γεμάτες ενέργεια και ζωντάνια: Τρεις από αυτές, γύρω στα 40, ετοιμάζονται για ένα «ιδανικό τριήμερο» στην Αράχοβα. Φτιάχνουν βαλίτσες, αψιμαχούν, γελάνε και περιμένουν την τέταρτη της παρέας που φτάνει καθυστερημένη, φέρνοντας μαζί της και μια νεαρή Ελληνοαμερικανίδα από την Αστόρια. Πέντε πια, όταν φτάσουν στα χιόνια της εκδρομής τους θα έρθουν αντιμέτωπες με μια έκτη, που προέρχεται από το Σοχούμι της Αμπχαζίας και, μέσα από συγκρούσεις και ανατροπές, επαναπροσδιορίζουν τη ζωή τους και κλείνουν λογαριασμούς και τραύματα, καθώς η ανάγκη για ειλικρίνεια και συντροφικότητα ξεπερνάει τη σκληρή καθημερινότητα και τα κατά συνθήκην ψεύδη.
Όσο για το χιόνι, επιλέχθηκε σαν συνθήκη, επειδή συμβολίζει, κυρίως, δυο πράγματα. Την ομορφιά και την ταλαιπωρία.
Στην ευρηματικότατη παράσταση που σκηνοθετεί η Ναταλία- Άννα Βασιλέκα, έξι νεαρές γυναίκες πρέπει να χαράξουν τον δρόμο τους, μέσα από τα αντικρουόμενα μηνύματα που δέχονται από την πένα των Αντώνη και Κωνσταντίνο Κούφαλη, προσπαθώντας να βρουν πώς θα καταφέρουν να μην είναι ούτε «εύκολες» ούτε «δύσκολες», να μην έχουν παθητική στάση ούτε να διεκδικούν επιθετικά, να γίνουν και «σκύλες» και «αρνάκια», να τονίζουν τη «θηλυκότητα», ό,τι και αν σημαίνει αυτό, όμως να μην βασίζονται σ’ αυτή, παρά στο μυαλό τους.
Ποια αρετή -βαρύτητα ή ελαφρότητα- ανταποκρίνεται καλύτερα στην ανθρώπινη διαχείριση του χρόνου και των όσων φέρνει μαζί του; Και πού σταματάει το σοβαρό για να παραχωρήσει τη θέση του στο επιπόλαιο και αντιστρόφως; Υπάρχει διαφορά μεταξύ σεξ, έρωτα, αγάπης; Είναι το γυναικείο σώμα το πεδίο των μαχών τους, σαν σκεύος ηδονής και σαν μήτρα ζωής;
Έξι ηρωίδες, έξι χαριτωμένες κοπέλες σε αναζήτηση προσωπικής και πολιτικής ταυτότητας, αντιμέτωπες με τραύματα της συναισθηματικής απόρριψης και της σεξουαλικής προδοσίας, αντιμέτωπες με την επαγγελματική αγωνία και τις εντάσεις της φιλίας και της οικογένειας.
Αυτά και πολλά άλλα, που έρχονται σταδιακά στην επιφάνεια.
Ο δρόμος δεν είναι ευδιάκριτος από την αρχή και η μέθοδος δεν είναι μία. Η αναζήτηση, λοιπόν, μπορεί να εμπλουτιστεί, αν όχι καθοριστεί, και μέσα από το θέατρο.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν, για τους θεατές ανεξαρτήτως φύλου, αυτά που μας ταλανίζουν, δεν είναι πρωτότυπα. Άλλοι άνθρωποι, πιο διορατικοί και πιο ώριμοι από εμάς, έχουν παιδευτεί για να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις.
Μέσα από τις ιστορίες των έξι γυναικών της παράστασης, μπορούμε να βρούμε και τις δικές μας, γιατί τι είναι οι γυναίκες, αν όχι, απλώς, άνθρωποι;
Ένα ρητό λέει ότι «πραγματικός φίλος είναι αυτός που κατανοεί το παρελθόν σου, πιστεύει στο μέλλον σου και σε αποδέχεται για αυτό που είσαι». Η φιλία είναι μια σχέση μαγική που επιβεβαιώνει την ανάγκη της ανθρώπινης φύσης για συντροφιά και κοινωνικότητα.
Μια σχέση που μπορεί να μας εξελίξει και να μας ολοκληρώσει. Η γυναικεία φιλία, όμως, έχει πολλές φορές χαρακτηριστεί αδύναμη, προβληματική, ακόμα και ανύπαρκτη.
Πολλά έχουν ειπωθεί για τη γυναικεία φιλία. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι χίμαιρα κι ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να είναι πραγματικές φίλες. Ο ανταγωνισμός, η ζήλια και η ανασφάλεια θα εκδηλωθούν αργά ή γρήγορα και η φιλία θα διαλυθεί.
Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι η φιλία μεταξύ γυναικών, όχι μόνο υπάρχει αλλά μπορεί να είναι μακροχρόνια και ποιοτική. Ο κάθε άνθρωπος βιώνει διαφορετικές εμπειρίες που διαψεύδουν ή επαληθεύουν τις παραπάνω θεωρίες.
Όλα τα παραπάνω τα συναντάμε – ανάλογα τι από αυτά αποδεχόμαστε και τι απορρίπτουμε – στην παράσταση «Γυναίκες στα Χιόνια», έργο των αδερφιών Κούφαλη που οι παλιοί είδαμε πριν από είκοσι χρόνια και ξαναβλέποντάς το, διόλου μπαγιάτικο, τουναντίον ολόφρεσκο, δροσερό, πεντανόστιμο, αντιλαμβανόμαστε πόσο διαχρονικό είναι, άρα και επίκαιρο, εφόσον η ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των χρόνων.
Όσο υπάρχουν άνθρωποι θα υπάρχουν οι αντιζηλίες, οι ανταγωνισμοί, οι παρεξηγήσεις, οι διαφορές, οι χωρισμοί και η διάλυση φιλικών σχέσεων, αλλά θα έρχονται οι επεξηγήσεις, θα συνεφέρνει η συγχώρεση τις διαταραγμένες συνθήκες, η ομαλότητα θα παίρνει τη θέση της αντάρας, το γέλιο και το δάκρυ θα φέρνουν εσαεί τους ανθρώπους κοντά.
Στο θεατράκι «Κουίντα», που αγαπήσαμε από την πρώτη στιγμή, η Ναταλία- Άννα Βασιλέκα στήνει μια πανέξυπνη, ευχάριστη παράσταση, άκρως διασκεδαστική, με έμφαση στο συναίσθημα, ενώ οι θεατές ανταποδίδουν ό,τι εισπράττουν αβίαστα και γενναιόδωρα. Ικανοποίηση και συγκίνηση.
Οι έξι υπεροχές πρωταγωνίστριες δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό στις ερμηνείες τους, συμβάλλουν στις ανατροπές η κάθε μία με τον λόγο της, ομονοούν όταν η ανάγκη το επιβάλλει και διαφωνούν όταν τα συμφέροντα και οι εγωισμοί πρωτοστατούν, αλλά το χιόνι, λευκό και άσπιλο, απλώνεται πάνω από το κάθε τι. Ο συμβολισμός του στο κείμενο είναι η δύναμή του.
Τα χρώματα κυριαρχούν στα κοστούμια του Νίκου Νατσούλη με αρμονία, με ισορροπία, συνταιριασμένα και με το περιβάλλον και με τον κάθε σωματότυπο.
Οι φωτισμοί του Σαράντη Ζουρντού σηματοδοτούν τον εκάστοτε χώρο και συνηγορούν στη λάμψη των ευρημάτων. Και είναι πολλά. Από την ευφυή εκμετάλλευση της σκηνής στον πόντο, την επιτυχή σκυταλοδρομία των φράσεων, έως τις λεξιμαχίες με τις χιουμοριστικές ατάκες στο μέτωπο, ενώ στα μετόπισθεν οι νιφάδες σκορπίζονται φωταγωγημένες στην ατμόσφαιρα. Εξαίσιες σκηνές, δουλεμένες με κέφι και φαντασία, καλή διανομή και αυτοσαρκασμός σε δυσθεώρητο ύψος.
Το σκηνικό της Μιχαήλας Πλιαπλιά, ιδιοφυές. Καταφέρνει να μεγεθύνει το θεατράκι τσέπης σε αρένα, όπου ο εσωτερικός χώρος σαλονιού μετατρέπεται με τρεις – τέσσερις κινήσεις σε δωμάτιο ξενοδοχείου, σε χιονισμένη Αράχοβα, σε αυτοκίνητο εν κινήσει (απίστευτα χαριτωμένη σκηνή) και σε επαρχιακή οδό Αθήνα- Αράχοβα.
Παράλληλα με τον μύθο, οι συγγραφείς μάς δίνουν ιστορικά σημεία της χώρας σε κρίσιμες καμπές, έξυπνα, απαλλαγμένα από κομματικό φανατισμό αλλά εμφανώς πολιτικά, από το αμερικάνικο πρόγραμμα στήριξης του σχεδίου Μάρσαλ έως τα δυο πακέτα Ντελόρ, από το πληθωρικό χρήμα επί Τσολάκογλου έως το ευρώ, από το όνειρο του σύγχρονου Έλληνα «καριέρα στο Δημόσιο» έως τους οικονομικούς μετανάστες και την εκμετάλλευσή τους από τα ευκαιριακά αφεντικά.
Είκοσι χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα του έργου, το «Γυναίκες στα χιόνια» εξακολουθεί να αποπνέει την αίσθηση σύγχρονου λόγου και εικόνων. Μην το χάσετε.
Συντελεστές:
Κείμενο: Αντώνης & Κωνσταντίνος Κούφαλης
Σκηνοθεσία – Μουσική επιλογή: Ναταλία – Άννα Βασιλέκα
Σκηνικά: Μιχαήλα Πλιαπλιά
Κοστούμια: Νίκος Νατσούλης
Φωτισμοί: Σαράντος Ζουρντός
Φωτογραφίες: Μαρία Τσακίρη
Βίντεο: Microfilming
Ηθοποιοί: Ναταλία-Άννα Βασιλέκα, Στεφανία Καραμανώλη, Λαμπρινή Μίγγου, Έλενα Μόμτσου, Νατάσα Σταύρακα, Βίκυ Φανέλη
Παραγωγή: Kouinta Theatre Productions
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
