Δέκα χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει φέτος το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών του δήμου Καβάλας, το οποίο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες, αλλά και πιο δραστήριες δομές του.
Η ψυχολόγος του Σ.Κ.Γ., Μαρία Στεργίδου, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Ενήμερο», αναφέρθηκε εκτενώς στο πως κύλησε αυτή η δεκαετία, καθώς και στις δράσεις που υλοποιήθηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα.
Το 2023 που μόλις ξεκίνησε, το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών του δήμου Καβάλας κλείνει δέκα χρόνια λειτουργίας. Ποια είναι η πορεία του Σ.Κ.Γ. και πόσα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα;
«Είναι γεγονός, φέτος η δομή αισίως κλείνει μια δεκαετία και πρόκειται με σιγουριά για το πιο συναρπαστικό επαγγελματικό ταξίδι της ζωής μου, με πολλές συγκινήσεις! Έχω τη χαρά, όσο και την ευθύνη, να είμαι το παλαιότερο στέλεχος του Συμβουλευτικού Κέντρου, αφού εργάζομαι σε αυτό από την έναρξη λειτουργίας του. Αναμφίβολα έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα. Το Συμβουλευτικό Κέντρο ξεκίνησε δειλά τα πρώτα του βήματα και αργά, αλλά σταθερά, καθιερώθηκε ως η δομή που αγκαλιάζει κάθε γυναίκα που απευθύνεται σε αυτή, δίνοντάς της το χέρι στην πορεία προς μια καλύτερη ζωή. Στην αρχή συχνά έπρεπε να αποδείξουμε τα αυτονόητα. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπιζόμασταν με καχυποψία, αφού είτε δεν αναγνωριζόταν από όλους η αναγκαιότητα ύπαρξής μας, είτε ακούγαμε την κριτική ότι επειδή υποστηρίζουμε γυναίκες είμαστε εναντίον των αντρών. Με πολλή δύναμη και αγάπη για τη δουλειά μας, καταφέραμε να χαίρουμε αποδοχής από την τοπική και όχι μόνο κοινωνία. Μέχρι σήμερα έχουμε εξυπηρετήσει πάνω από 1.200 γυναίκες θύματα κακοποίησης ή κοινωνικών διακρίσεων, αλλά και πολίτες για πληροφόρηση και παραπομπή σε άλλες υπηρεσίες. Παράλληλα, με τις πολλαπλές δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που πραγματοποιούμε, ερχόμαστε κοντά στους ανθρώπους και η θερμή τους ανταπόκριση μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Τολμώ να πω ότι έχουμε κερδίσει το «στοίχημα» της σύνδεσης με την τοπική κοινότητα. Αλλά δεν επαναπαυόμαστε, συνεχίζουμε με τον ίδιο ζήλο».
Αναφερθήκατε σε δράσεις ευαισθητοποίησης και το προηγούμενο χρονικό διάστημα ήταν ιδιαιτέρως πλούσιο για εσάς, σωστά;
«Ήταν σίγουρα το τρίμηνο με τις περισσότερες δράσεις από την έναρξη λειτουργίας του Συμβουλευτικού Κέντρου, τόσο για τη δομή, όσο και για εμένα προσωπικά, σε μια περίοδο μάλιστα που εργαζόμασταν στο Κέντρο τα δύο από τα τέσσερα στελέχη. Η αρχή έγινε στις αρχές Οκτωβρίου, όταν τα στελέχη συμμετείχαμε στην ημερίδα για τις γυναικοκτονίες που οργάνωσαν ο Σύλλογος Εργαζομένων Ο.Τ.Α. Ν. Καβάλας και ο Σύλλογος Υπαλλήλων της Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Εν συνεχεία, εκπροσώπησα τη δομή στην έκθεση Kavala Expo, όπου το Συμβουλευτικό Κέντρο είχε τη θέση του στο περίπτερο της Περιφέρειας. Αμέσως μετά δέχτηκα με χαρά την πρόσκληση του Συλλόγου Εθελοντών κατά του Καρκίνου Ν. Καβάλας και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ποταμουδίων, για συμμετοχή σε ημερίδα για τον καρκίνο του μαστού, μαζί με εκλεκτές συνομιλήτριες. Στις αρχές Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του αντιπεριφερειάρχη Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτισμού Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η 1η Εβδομάδα Ψυχικής Υγείας πανελλαδικά, με εναρκτήρια εκδήλωση, μάλιστα, στην πόλη της Καβάλας, παρουσία της υφυπουργού Υγείας. Ως ψυχολόγος του Συμβουλευτικού Κέντρου, ήταν αδύνατο να μην στηρίξω την εξαιρετική αυτή πρωτοβουλία, που είχε ως βασικό σκοπό την άρση του στίγματος που συνοδεύει την ψυχική ασθένεια. Έτσι λοιπόν συμμετείχα εκπροσωπώντας τη δομή με δύο πολύ σημαντικές δράσεις. Η πρώτη ήταν ένα συγκλονιστικό θεατρικό έργο σε συνεργασία με τη θεατρική ομάδα της Στέγης Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας, με τίτλο «Πρόσεχε τη σιωπή», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Sarah Kane «Ψύχωση 4.48», στο θεατράκι της Στέγης. Ακολούθησε συζήτηση με το κοινό που συντόνισα η ίδια με θέμα το άγχος και την κατάθλιψη. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν συγκινητική. Εν συνεχεία, βρεθήκαμε με τον αντιπεριφερειάρχη στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Καβάλας. Εκεί πραγματοποιήθηκε δίωρη εισήγηση στους σπουδαστές και στις σπουδάστριες, με θέμα το άγχος και την κατάθλιψη και μήνυμα ότι πρέπει να φροντίζουμε την ψυχική μας υγεία. Έπειτα ακολούθησαν οι δράσεις για την 25η Νοεμβρίου, με κυριότερη τη συμμετοχή μου σε ημερίδα που διοργάνωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Καβάλας και το Λύκειο Ελληνίδων με θέμα τις γυναικοκτονίες. Τον Δεκέμβριο, ύστερα από πρόσκληση του Συλλόγου Διδασκόντων του 10ου Νηπιαγωγείου Καβάλας, μιλήσαμε, σε μια τρίωρη συνάντηση, με τους γονείς των παιδιών για τις υγιείς σχέσεις μεταξύ γονιών και παιδιών. Συμμετείχα εν συνεχεία, έπειτα από πρόσκληση του Κοινωνικού Ινστιτούτου Ένεργών Πολιτών Ελλάδος, στην παρουσίαση του βιβλίου του κυρίου Χρήστου Τούβε «Σκέψου το. Η ιστορία ενός ημερολογίου». Τέλος, εκπροσώπησα το Συμβουλευτικό Κέντρο στην παρουσίαση του δωρεάν προγράμματος αυτοάμυνας για γυναίκες που διοργάνωσε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου Νέας Καρβάλης. Αυτές ήταν οι κυριότερες δράσεις τις οποίες οργάνωσα ή συμμετείχα και θέλω να ευχαριστήσω θερμά όλους τους φορείς όσο και τα πρόσωπα ένα προς ένα για την εμπιστοσύνη και την άψογη συνεργασία. Ήταν πραγματικά ένα ρεκόρ εκδηλώσεων αριθμητικά σε σύντομο χρονικό διάστημα και μια υπέροχη συνολικά εμπειρία».
Όλες αυτές οι δράσεις ασφαλώς προϋποθέτουν προετοιμασία και προσωπικό χρόνο. Πως αντεπεξέρχεστε σε αυτές τις απαιτήσεις;
«Ναι, σίγουρα, οι δράσεις αυτές προϋποθέτουν προετοιμασία και πολύ χρόνο, αλλά αγαπώ τόσο το επάγγελμά μου, που μου είναι αδύνατο να το ασκήσω διεκπεραιωτικά. Από την αρχή της πρόσληψής μου, το 2013, αντιλήφθηκα ότι ο ρόλος των επιστημόνων του δικτύου της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, όπου ανήκει και το Συμβουλευτικό Κέντρο Δήμου Καβάλας, είναι τόσο η συμβουλευτική, όσο και οι δράσεις ευαισθητοποίησης. Δεν μου ήταν εύκολη αρχικά η έκθεσή μου στο κοινό της πόλης, αλλά με επιμονή και πολλή δουλειά ξεπέρασα την όποια συστολή. Έτσι λοιπόν μέχρι και σήμερα, όποτε μου δίνεται η ευκαιρία, στηρίζω κάθε προσπάθεια ευαισθητοποίησης, στο μέτρο του δυνατού. Η ευθύνη των ψυχολόγων και των επιστημόνων γενικότερα, είναι να δίνουν το «παρών» στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα. Νιώθω ιδιαίτερη τιμή που πρόσωπα από διάφορους φορείς απευθύνονται σε μένα και με θέλουν δίπλα τους. Η Ψυχολογία είναι η επιστήμη που ξεδιπλώνεται στο γραφείο, αλλά και λόγω του εύρους των εφαρμογών της βρίσκεται κυριολεκτικά παντού. Είναι χαρά μου οπότε, να βρίσκομαι κοντά στον κόσμο και να βάζω ένα λιθαράκι στην ενημέρωση και ευαισθητοποίησή του. Συγκινούμαι που άνθρωποι κάθε ηλικίας συχνά μου μιλάνε για τις δράσεις και τον αντίκτυπό τους. Αυτή η ανταμοιβή απαιτεί μεν προσωπικό χρόνο και υπερβάσεις, δε συγκρίνεται όμως σε ικανοποίηση με τίποτα. Εξάλλου είχε πει και ο μεγάλος Φρόιντ ότι «Κάποια μέρα, κοιτάζοντας πίσω, τα χρόνια που αγωνίστηκες θα σου φαίνονται τα πιο ωραία».
Παράλληλα, τι συμβαίνει με την ψυχολογική υποστήριξη στο Συμβουλευτικό Κέντρο;
«Η ψυχολογική υποστήριξη ενήλικων γυναικών είναι η βασική μου αρμοδιότητα και σταθερά έχει τα περισσότερα αιτήματα από τις γυναίκες που απευθύνονται στη δομή. Λόγω της φύσης της ειδικότητάς μου, είμαι το πρόσωπο που συντροφεύει τις γυναίκες για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Έχω γνωρίσει υπέροχες γυναίκες μέσω της δουλειάς αυτής και πολύ συχνά νιώθω ότι η δύναμη που τις βοηθώ να ανακαλύψουν επιστρέφει σε μένα. Πραγματοποιούνται πάρα πολλές συνεδρίες κάθε μήνα εξατομικευμένα, με σεβασμό στη διαφορετικότητα και τη βούληση κάθε γυναίκας, με επιστημονικότητα και επίκεντρο τον άνθρωπο. Τα τελευταία χρόνια, λόγω του πλήθους των αιτημάτων, υπάρχει μια μικρή αναμονή για τα ραντεβού ψυχολογικής υποστήριξης, αλλά ασφαλώς τα επείγοντα περιστατικά εξυπηρετούνται στο εδώ και το τώρα. Μία έννοια – κλειδί στην ψυχολογική υποστήριξη είναι η αυτοεκτίμηση και η ενίσχυσή της, καθώς επίσης και η εκπαίδευση των γυναικών σε πολύ βοηθητικές τεχνικές διαχείρισης του άγχους ή άλλων ζητημάτων που απορρέουν από τη βία και τις κοινωνικές διακρίσεις. Η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας».
Πώς εκφράζουν οι γυναίκες τα συναισθήματά τους για εσάς και τη συμβουλευτική που τους παρέχετε;
«Με πολλούς και διάφορους τρόπους και δε σας κρύβω ότι αυτό το στοιχείο αγαπώ περισσότερο στη δουλειά μου. Εκφράζονται με υπέροχα λόγια, με ευχές που δεν έχω ξανακούσει στη ζωή μου, ενίοτε με μικρά, συμβολικά δωράκια και, κάποιες φορές, με τη λέξη «Σ’ αγαπώ», που ως ψυχολόγος λόγω της φύσης της επαγγελματικής μας σχέσης δεν πρέπει να ενισχύσω. Αυτά τα «Σ’ αγαπώ» των γυναικών όμως και η ευγνωμοσύνη τους, σε ανθρώπινο επίπεδο, μου «χαϊδεύουν την ψυχή». Το πιο όμορφο συναίσθημα έρχεται όταν γυναίκες που έχουν υποστηριχθεί ψυχολογικά στη δομή ενημερώνουν άλλες γυναίκες, φίλες ή γνωστές και απευθύνονται κι εκείνες. Η μία συμβουλευόμενη δηλαδή φέρνει την άλλη και είναι πολύ συγκινητικό να δημιουργείται μια αλυσίδα αλληλοβοήθειας. Δεν παύω ποτέ να τονίζω στις γυναίκες ότι τα εύσημα ανήκουν κυρίως σε εκείνες, εγώ απλά τους δίνω την αναγκαία ώθηση. Ευχαριστώ με τη σειρά μου κάθε γυναίκα που μου εμπιστεύεται το μεγαλύτερο θησαυρό που ένας άνθρωπος έχει: την ίδια της την ψυχή. Πορεύομαι επαγγελματικά έχοντας πάντα στο μυαλό και στην καρδιά μου το ρητό: «Όσες θεωρίες κι αν μάθεις, σε όσες τεχνικές κι αν εκπαιδευτείς, όταν αγγίζεις μια ψυχή μην ξεχνάς να είσαι άλλη μια ανθρώπινη ψυχή».
Σε ποιους άλλους ανθρώπους νιώθετε ότι οφείλετε ένα «ευχαριστώ»;
«Στον δήμο Καβάλας και τους ανθρώπους του για την αμέριστη υποστήριξη και διαρκή αρωγή, που δίχως αυτές δε θα μπορούσαμε να δρούμε απρόσκοπτα. Ο δήμος Καβάλας είναι ο καλύτερος εργοδότης που θα μπορούσα να έχω ποτέ. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και τα πρόσωπά της για την εμπιστοσύνη και την άψογη συνεργασία. Στη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και στο Κέντρο Έρευνών για Θέματα Ισότητας, που μας παρέχει την πολύτιμη επιστημονική του εποπτεία. Σε όλους τους φορείς με τους οποίους συνεργαζόμαστε καθημερινά, στους συναδέλφους και συναδέλφισσες, τόσο εντός, όσο και εκτός της δομής. Στο κοινό που αγαπά το Συμβουλευτικό Κέντρο και το δείχνει σε κάθε ευκαιρία. Σε όλους εσάς από τα Μ.Μ.Ε. για την υποστήριξη από τα πρώτα μας βήματα μέχρι και σήμερα. Σε πολύ προσωπικό επίπεδο, στους υπέροχους γονείς μου, που καλύτερους δε θα μπορούσα να έχω. Στήριξαν την επιλογή μου να γίνω ψυχολόγος, κάτι που ήταν το όνειρό μου από παιδί, σε μια εποχή που η Ψυχολογία δεν είχε την αποδοχή που έχει σήμερα από την κοινωνία. Επίσης, τους ευχαριστώ για την ανθρωπιά και τις αξίες που μεταλαμπάδευσαν τόσο σε εμένα, όσο και στα τρία μου αδέρφια. Νιώθω πως όλα τα όμορφα που μου έχουν συμβεί στη ζωή τα οφείλω κυρίως σε αυτούς. Στον σύζυγό μου, επίσης, γιατί είναι σπουδαίο να έχεις δίπλα σου έναν άνθρωπο που θέλει να σε βλέπει να προοδεύεις και στηρίζει κάθε σου βήμα.
Και, τέλος, στην πεντάχρονη κόρη μου που δίνει στον κόσμο μου το ουσιαστικότερο νόημα».
Θα μας πείτε κάποια λόγια ανθρώπων που έχετε ξεχωρίσει σχετικά με τη δουλειά σας;
«Είναι τα λόγια δυο συμβουλευόμενων, η μία μου είπε μόλις ξεκίνησε η πρωινή μας συνεδρία μια μέρα ότι «περίμενε να ξημερώσει για να έρθει στο
καταφύγιό της» και η άλλη γυναίκα ότι «η απόφαση να υποστηριχθεί ψυχολογικά ήταν το μεγαλύτερο δώρο που έκανε ποτέ στον εαυτό της και της έσωσε τη ζωή». Τέλος, αγαπημένη μου φράση είναι της κόρης μου, όταν πριν από λίγο καιρό τη ρώτησα αν έχει καταλάβει τι κάνει η μαμά στη δουλειά της και μου απάντησε: «Μιλάς με γυναίκες που κλαίνε και όταν μιλάτε, μετά χαμογελάνε».
Και μια ευχή σας για το μέλλον;
«Να είμαστε εδώ σε δέκα χρόνια από τώρα και να είναι η κατάσταση στην κοινωνία περισσότερο ευοίωνη. Να μην υπάρχει βία και η φροντίδα της ψυχικής υγείας να είναι προτεραιότητα για κάθε άνθρωπο, δίχως τη σκιά του στίγματος. Να είναι καλά οι άνθρωποι που αγαπώ και όλος ο κόσμος. Να συνεχίζω να ωριμάζω και να διατηρώ την εσωτερική μου ηρεμία και τις αξίες μου όπως σήμερα. Είναι πολύ όμορφο συναίσθημα, βοηθώντας άλλους ανθρώπους να βελτιώσουν πτυχές του εαυτού τους, να συνειδητοποιείς ότι κι εσύ βελτιώνεσαι και εξελίσσεσαι! Οι συναδέλφισσές μου κι εγώ θα συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε με την ίδια θέρμη, κάνοντας πράξη τα λόγια του σπουδαίου Οδυσσέα Ελύτη: «Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά».
