Γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς
Στις 16 Αυγούστου ο πρόεδρος Μπάιντεν απευθύνθηκε στον αμερικανικό λαό για το Αφγανιστάν. Στην ομιλία του το βασικό μοτίβο ήταν ότι η Αμερική δεν έκανε κανενός είδους λάθος. Οι ΗΠΑ πήγαν στο Αφγανιστάν για να αντιμετωπίσουν την Αλ Κάιντα και νίκησαν. Ο στόχος των ΗΠΑ δεν ήταν η εξαγωγή δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κανόνων δικαίου. Το ότι οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Καμπούλ οφείλεται αποκλειστικά στους ίδιους τους Αφγανούς. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να παραμένουν επ΄ άπειρον σε διάφορα θέατρα πολέμου, ούτε να εμπλέκονται σε εμφύλιες συγκρούσεις. Αυτό θα σήμαινε αποδυνάμωση των ΗΠΑ απέναντι στους στρατηγικούς τους αντιπάλους, την Κίνα και την Ρωσία.
Τι προκύπτει από την ανάλυση της ομιλίας Μπάιντεν;
Πρώτον, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν κάνει καμία αναφορά στους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ πήγαν στο Αφγανιστάν μέσα από την ενεργοποίηση του Άρθρου 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ είχαν 2.448 νεκρούς και οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ 1.1144 νεκρούς, δηλαδή το 1/3 των απωλειών.
Εννοείται ότι την στρατηγική της αποχώρησης ο Τζο Μπάιντεν δεν την συζήτησε με καμμία χώρα του ΝΑΤΟ. Δεν συζητήθηκε ούτε στην Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Ιουνίου. Το μήνυμα που εκπέμπουν οι ΗΠΑ είναι ότι οι στρατηγικές και οι αποφάσεις στα πλαίσια της Δύσης λαμβάνονται από την Ουάσιγκτον.
Δεύτερον, οι τοπικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, αυτή την φορά οι Αφγανοί, εγκαταλείπονται στην τύχη τους. Ίδια περίπτωση με αυτή του Νότιου Βιετνάμ. Για αυτό και οι γνωστές εικόνες που βλέπουμε. Η Ουάσιγκτον δεν έλαβε κανένα μέτρο φυγάδευσης όσων συνεργάστηκαν μαζί της και με τους συμμάχους της. Αυτά που γίνονται τις τελευταίες ημέρες δεν θα σώσουν όσους πρέπει να σωθούν.
Από εκεί και πέρα, το έλλειμμα αξιοπιστίας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ θα διευρύνεται. Χώρες όπως η Ουκρανία και η Γεωργία θα αποτολμήσουν μια ειδική σχέση με το ΝΑΤΟ; Οι χώρες του Κόλπου; Πόση εμπιστοσύνη μπορεί να έχει η Ταιβάν στην Ουάσιγκτον σε περίπτωση επίθεσης από την Κίνα; Το μήνυμα που εκπέμπουν οι ΗΠΑ είναι ότι θα σας στηρίξουμε μέχρις εκεί που θέλουμε, όχι που θέλετε εσείς.
Τρίτον, οι ΗΠΑ δεν θέλησαν να εμπλέξουν γειτονικές χώρες στον πόλεμο του Αφγανιστάν, ούτε καν την Ινδία. Η Κίνα και η Ρωσία που είχαν εκδηλώσει την συμπαράσταση τους στις ΗΠΑ μετά τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ, σε οποιονδήποτε ρόλο, στο Αφγανιστάν. Η Ουάσιγκτον ήθελε να τα κάνει όλα μόνη της. Το μήνυμα που στέλνουν οι ΗΠΑ είναι ότι θα συνεχίσουν να δρουν μονομερώς.
Στο επίπεδο της ΕΕ δεν αναμένονται σοβαρές αντιδράσεις από την στάση των ΗΠΑ. Οι Βρυξέλλες είναι εξαιρετικά δύσκολο να χαράξουν μια εξωτερική πολιτική έξω από τα πλαίσια της Δύσης, όπως την ορίζουν οι ΗΠΑ. Εξάλλου, η ΕΕ αναμένεται να στρέψει την προσοχή της στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης που έρχεται.
Για την Ελλάδα, το όλο θέμα αποτελεί ένα καλό παράδειγμα-για άλλη μια φορά-για το πώς αντιλαμβάνεται η Ουάσιγκτον τις συμμαχίες της. Όσοι προωθούν αφηγήματα περί στρατηγικής συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας και άλλα παρόμοια, θα πρέπει να το σκεφτούν διπλά.
ΥΓ1. Η φωτογραφία αφορά προπαγανδιστικό φυλλάδιο που δημιούργησαν οι υπηρεσίες των ΗΠΑ, το 2017, στα πλαίσια των ψυχολογικών επιχειρήσεων. Ήθελαν να δείξουν πόσο ισχυρές είναι οι ένοπλες δυνάμεις του Αφγανιστάν. Ένα λιοντάρι, δηλαδή οι δυνάμεις ασφαλείας, κυνηγά έναν σκύλο. Ο σκύλος-που θεωρείται ακάθαρτο ζώο για τους μουσουλμάνους-είναι τυλιγμένος στην σημαία των Ταλιμπάν. Μόνο που τα λόγια που υπάρχουν στην σημαία είναι η ομολογία πίστεως του Ισλάμ, στον έναν και μοναδικό Θεό και στο προφητικό αξίωμα του Μωάμεθ. Χωρίς αυτή την ομολογία κανένας δεν μπορεί να ανήκει στο Ισλάμ.
Οι Ταλιμπάν εκμεταλλεύτηκαν αμέσως το λάθος, ξεσήκωσαν τον κόσμο και έκαναν και μία βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην αεροπορική βάση Μπαγκράμ, για να πάρουν εκδίκηση. Προφανώς κέρδισαν το λαϊκό συναίσθημα και κεφαλαιοποίησαν την οργή.
Αλλά με τέτοια λάθη από επίλεκτες υπηρεσίες, ήταν φανερό ότι οι ΗΠΑ δεν θα πήγαιναν μακριά.
*Ο Βαγγέλης Χωραφάς είναι αναλυτής, συγγραφέας και υπεύθυνος του Geoeurope.org
