Γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς
Η αμερικανική στρατηγική σε ότι αφορά την Ελλάδα και την ενεργειακή πολιτική της αρθρώνεται σε τρία επίπεδα. Πρώτον, η Ελλάδα να εξακολουθήσει να είναι ενεργειακός κόμβος και εγγυητής της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Δεύτερον, στήριξη της ενεργειακής μετάβασης από τον άνθρακα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τρίτον, η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων θα αποφασιστεί από την ίδια την αγορά.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Πριν από λίγες ημέρες ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ έδωσε συνέντευξη στο περιοδικό Greece Investor Guide. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε και στα ενεργειακά θέματα της Ελλάδας. Στην συνέντευξη αυτή ανέπτυξε την αμερικανική στρατηγική για την ενέργεια στην περιοχή.
Πρώτον, η Ελλάδα ως ενεργειακός κόμβος.
There’s been a rapid evolution of the regional energy map driven by policy investments that Greece has made in recent years, including in gas infrastructure. There’s the TAP pipeline – the first new energy infrastructure built in Europe, specifically to bring non-Russian gas to European consumers and the largest single foreign investment in Greece of the crisis decade. There’s the expanded terminal at Revythoussa, and the new floating regasification unit at Alexandroupolis – that has U.S. investment through BlackRock, and which the United States government has strongly supported as an opportunity to diversify energy sources and routes in Southeastern Europe. And there’s also the new agreement between Greece and North Macedonia for a gas pipeline connecting both countries, which, again, will help to unlock the Balkan energy island, bringing gas to North Macedonia, Kosovo, and even Serbia.
(Υπήρξε μια ταχεία εξέλιξη του ενεργειακού χάρτη της περιφέρειας που προήλθε από επενδύσεις πολιτικής που έχει κάνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών φυσικού αερίου. Υπάρχει ο αγωγός TAP-η πρώτη νέα ενεργειακή υποδομή που κατασκευάστηκε στην Ευρώπη, ειδικά για να φέρει μη ρωσικό αέριο στους Ευρωπαίους καταναλωτές και η μεγαλύτερη ξένη επένδυση στην Ελλάδα της δεκαετίας της κρίσης. Υπάρχει ο διευρυμένος τερματικός σταθμός στη Ρεβυθούσα και η νέα πλωτή μονάδα επαναεριοποίησης στην Αλεξανδρούπολη – που περιλαμβάνει αμερικανικές επενδύσεις μέσω της BlackRock και την οποία η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει υποστηρίξει έντονα ως ευκαιρία διαφοροποίησης των πηγών και των διαδρομών ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Υπάρχει επίσης η νέα συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας για αγωγό φυσικού αερίου που θα συνδέει και τις δύο χώρες, η οποία, πάλι, θα βοηθήσει να ξεκλειδώσει το ενεργειακό νησί των Βαλκανίων, φέρνοντας φυσικό αέριο στη Βόρεια Μακεδονία, το Κοσσυφοπέδιο, ακόμη και τη Σερβία).
Δεύτερον η στήριξη της μετάβασης από τον άνθρακα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
President Biden has made clear that the climate crisis is one of his administration’s number one priorities, while Prime Minister Mitsotakis has also prioritized the challenge of climate change. And indeed, our special presidential envoy for climate, John Kerry, has made the point that the kind of ambitious goals that Prime Minister Mitsotakis has set – phasing out coal based power by 2025 and using the European Recovery Funds to support the rapid deployment of sustainable green energy options – all fit very well within the priorities of President Biden and his administration. The lignite phase-out is exactly the kind of bold, ambitious goal setting that the United States government has called on all of our allies to adopt.
(Ο πρόεδρος Μπάιντεν κατέστησε σαφές ότι η κλιματική κρίση είναι μία από τις νούμερο ένα προτεραιότητες της κυβέρνησής του, ενώ ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης έδωσε επίσης προτεραιότητα στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής. Και πράγματι, ο ειδικός προεδρικός μας απεσταλμένος για το κλίμα, ο Τζον Κέρι, τόνισε ότι οι φιλόδοξοι στόχοι που έχει θέσει ο Πρωθυπουργός Μητσοτάκης – σταδιακή κατάργηση της ενέργειας από άνθρακα έως το 2025 και χρήση των Ευρωπαϊκών Ταμείων Ανάκαμψης για την υποστήριξη της ταχείας ανάπτυξης βιώσιμων επιλογές πράσινης ενέργειας – όλες ταιριάζουν πολύ στις προτεραιότητες του προέδρου Μπάιντεν και της κυβέρνησής του. Η σταδιακή κατάργηση του λιγνίτη είναι ακριβώς το είδος του τολμηρού, φιλόδοξου στόχου που η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει καλέσει όλους τους συμμάχους μας να υιοθετήσουν).
Τρίτον, για την εκμετάλλευση των ελληνικών υδρογονανθράκων στα οικόπεδα που εμπλέκονται αμερικανικές εταιρείες, θα αποφασίσει η αγορά.
So, whether Greece continues upstream gas and oil exploration is something that the market is going to be deciding. (Επομένως, το αν η Ελλάδα συνεχίσει τις έρευνες ανάντη φυσικού αερίου και πετρελαίου είναι κάτι που θα αποφασίσει η αγορά).
Ο Αμερικανός πρέσβης αναφέρει ότι το φυσικό αέριο είναι ένα καύσιμο που θα παίξει ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση και το μεγάλο ερώτημα είναι από πού θα προέλθει.
SHALE 3.0
Σε ότι αφορά τους σχιστολιθικούς υδρογονάνθρακες, οι φάσεις Shale 1.0 και Shale 2.0 άλλαξαν τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Οι παραγόμενοι στις ΗΠΑ σχιστολιθικοί υδρογονάνθρακες άλλαξαν την παγκόσμια αγορά υδρογονανθράκων και μετατόπισαν τη γεωπολιτική επιρροή της ζήτησης και προσφοράς πετρελαίου. Οι ΗΠΑ από εισαγωγέας πετρελαίου, μετατράπηκε σε εξαγωγέα και απέκτησε πλεονεκτήματα στην αναζήτηση, εξόρυξη και παραγωγή υδρογονανθράκων. Αυτά τα πλεονεκτήματα εκμεταλλεύεται σήμερα εξάγοντας τα, για να μεταβάλλει το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο. Όλες οι αμερικανικές εταιρείες, προσαρμόζονται σε αυτή την στρατηγική.
Η φάση Shale 3.0 συνοδεύεται από πιέσεις στην βιομηχανία υδρογονανθράκων για μείωση του αρνητικού της περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ενώ καλείται παράλληλα να βελτιώσει την εταιρική διακυβέρνηση και την δημοσιονομική υπευθυνότητα της. Τα κριτήρια ESG βρίσκονται στην καρδιά των επενδύσεων στην βιομηχανία των υδρογονανθράκων.
Αυτά τα κριτήρια ESG υπενθυμίζει στην συνέντευξη του ο Τζέφρι Πάιατ τονίζοντας ότι οι εταιρείες ακόμη και στην Ελλάδα αναζητούν τρόπους για να κάνουν πιο πράσινο το χαρτοφυλάκιό τους και ιδιαίτερα, τα ΕΛΠΕ.
Με τα δεδομένα αυτά, για τον Αμερικανό πρέσβη, το θέμα των υδρογονανθράκων της Κρήτης παραμένει ανοικτό, αλλά δεν αποτελεί προτεραιότητα.
I think, ultimately, the bankability of these big offshore exploration projects is going to depend on the decisions of the license holders. I know that ELPE has already surrendered some of its licenses. I know that Exxon Mobil, which is a partner with ELPE and Total in the fields offshore Crete, is continuing to look at this issue. But I think for the United States, the priority is to see both that Greece continues to play this role as a guarantor of European energy security, but also that we continue to do everything we can to support the bold energy transition that Prime Minister Mitsotakis has committed himself to.
(Νομίζω ότι, τελικά, η τραπεζική ικανότητα αυτών των μεγάλων υπεράκτιων ερευνητικών έργων θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις των κατόχων αδειών. Γνωρίζω ότι τα ΕΛΠΕ έχουν ήδη παραδώσει κάποιες άδειες. Γνωρίζω ότι η Exxon Mobil, η οποία είναι συνεργάτης με τα ELPE και τη Total στα χωράφια της Κρήτης, συνεχίζει να εξετάζει αυτό το ζήτημα. Νομίζω όμως ότι για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η προτεραιότητα είναι να δούμε ότι η Ελλάδα συνεχίζει να παίζει αυτόν τον ρόλο ως εγγυητή της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας, αλλά και ότι συνεχίζουμε να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να υποστηρίξουμε την τολμηρή ενεργειακή μετάβαση για την οποία δεσμεύτηκε ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης).
Για την περιοχή στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, που συνηγορούν ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες για μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου. Η κοινοπραξία που αποτελείται από την Total, την ExxonMobil και τα ΕΛΠΕ, καλείται να αποφασίσει εάν θα προχωρήσει στις σεισμικές έρευνες που απαιτούνται σύμφωνα με τη σύμβαση παραχώρησης. Συγκεκριμένα, το χρονικό περιθώριο που είναι προγραμματισμένο να γίνουν οι έρευνες αυτές τελειώνει το φετινό χειμώνα (τέλος 2021 – αρχές 2022). Υπάρχει και το ενδεχόμενο παράτασης, αλλά το πρόβλημα δεν εντοπίζεται εδώ. Το θέμα είναι η στάση της ExxonMobil.
Η ExxonMobil, παρότι είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική ενεργειακή εταιρεία στον κόσμο, εντούτοις θεωρείται ως εκφραστής των οικονομικών συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών. Επομένως θα κινηθεί μέσα στο πλαίσιο που θα διαμορφώσει η κυβέρνηση Μπάιντεν.
Με τα δεδομένα αυτά, η αμερικανική στρατηγική για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες βρίσκεται υπό συνεχή αξιολόγηση μέχρι να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις.
*O Βαγγέλης Χωραφάς, διευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής https://www.geoeurope.org/, δημοσιεύει καθημερινά πρωτοτυπα άρθρα και αναλύσεις και στην προσωπική του σελίδα στο facebook (https://www.facebook.com/vangelis.chorafas).
