του Γιάννη Μόνιου
Βρισκόμαστε στο 3ο έτος (429 π.Χ.) του Πελοποννησιακού Πολέμου. Πολλοί Πελοποννήσιοι, με κουμανταδόρους πρώτους τους Σπαρτιάτες, πολιορκούν την Πλάταια, σύμμαχο των Αθηναίων. Η άλωση δυσκολεύει, παρά την φημισμένη σπαρτιατική ανδρεία. Ένθεν και ένθεν χρησιμοποιούνται πολλά τεχνάσματα και αντιτεχνάσματα, στρατηγικές επινοήσεις πολλές. Η αθλιότερη: ο εμπρησμός. Οι σπαρτιατικοί άθλοι έγιναν άθλιοι.
Να, τι γράφει στο «Κτήμα Εσαεί» ο ανυπέρβλητος Θουκυδίδης (βλέπε, βιβλίο 2, κεφ. 77): «Ύστερα απ’ αυτό οι Πελοποννήσιοι, αφού οι πολιορκητικές μηχανές δεν ωφελούσαν σε τίποτε και για εξουδετέρωση του σωρού από χώμα χτιζόταν το σε σχήμα μισοφέγγαρου τείχος, νόμιζαν πως ήταν αδύνατο, με τα πιεστικά μέσα που χρησιμοποιούσαν ως τη στιγμή, να κυριεύσουν την πόλη κι ετοιμάζονταν να χτίσουν τείχος ολόγυρά της, Πριν όμως αρχίσουν αποφάσισαν να δοκιμάσουν, αν μπορούσαν, να βάλουν φωτιά στην πόλη, που δεν ήταν μεγάλη (η πόλη), όταν θα φυσούσε ευνοϊκός άνεμος. Στ’ αλήθεια σοφίζονταν κάθε τρόπο, μήπως μπορέσουν και πάρουν την Πλάταια χωρίς πολλά έξοδα και μακροχρόνια πολιορκία. Έφερναν λοιπόν δεμάτια κλαδιά και απ’ το σωρό το χώμα τα πετούσαν το ένα πάνω στ’ άλλο, στην αρχή στο κενό που ήταν ανάμεσα στο τείχος της πόλης και στο σωριασμένο χώμα, κι όταν αυτό γέμισε γρήγορα, γιατί δούλευαν πολλά χέρια, σώριασαν δεμάτια και σ’ άλλα μέρη κοντά στο τείχος της, όσο μακριά μπορούσαν να φτάσουν, ρίχνοντας από το ύψος του αναχώματος. Τέλος έριξαν μέσα αναμμένα κάρβουνα με θειάφι και πίσσα και άναψαν τα ξύλα. Κι έγινε φλόγα τόσο μεγάλη, όση ποτέ ως τότε δεν είχε δει κανείς καμωμένη από ανθρώπου χέρι. Ως τώρα βέβαια, στα βουνά, ξερόκλαδα που απ’ τον άνεμο τρίφτηκαν το ένα με το άλλο, έτυχε μόνα τους. Απ’ την τριβή, να πάρουν φωτιά και να βγάλουν φλόγα. Αυτή όμως η πυρκαγιά και μεγάλη ήταν και λίγο έλειψε να καταστρέψει τους Πλαταιείς που είχαν ξεφύγει τόσους άλλους κινδύνους. Γιατί σε μεγάλο μέρος της πόλης δεν ήταν μπορετό να πλησιάσει κανείς κι αν τύχαινε να βοηθήσει τη φωτιά ευνοϊκός άνεμος, όπως είχαν ελπίσει οι εχθροί, δεν θα γλύτωναν οι Πλαταιείς. Στην περίπτωση όμως αυτή λένε ότι έγινε και το εξής: έπεσε δυνατή βροχή με βροντές και έσβησε τη φωτιά. Έτσι έληξε ο κίνδυνος».
Επιλογικά: 1. Στο κεφάλαιο αυτό της Θουκυδίδειας ιστορίας καταφαίνεται πόσο καταρρέει το σπαρτιατικό «ταν ή επί τας», πώς δηλ. η φορεμένη ανδρεία καταντά σε ανανδρία. Ο ιστορικός σκόπιμα, λοιπόν, πραγματεύεται αρκετά πλατιά τα γεγονότα της Πλάταιας, που είναι ένα ασήμαντο επεισόδιο στην ιστορία του 27χρονου πολέμου, για να δείξει πόσο ο πόλεμος γίνεται «βίαιος δάσκαλος» και ότι την πολιτική των δυνατών δεν την κανονίζουν οι ηθικές αρχές, αλλά μονάχα το συμφέρον της στιγμής. Η ανδρεία πάει περίπατο.
2. Είναι λίαν σίγουρο: Η κάθε μετάφραση, μοιραία, χάνει πολλά. Ο πυκνωμένος, επιστημονικός, σφιγχτός ακριβής λόγος του Θουκυδίδη δεν φαίνεται στην αναλυτική μετάφραση.
3. Σήμερα υπάρχει εκλεγμένο πολιτικό κόμμα με το όνομα ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ! Οι ψηφοφόροι και οι βουλευτές του γνωρίζουν για τους ως άνω εμπρηστές Σπαρτιάτες;
4. Παλιότερα διδασκόταν μέρος των «Πλαταϊκών» του Θουκυδίδη στα Λύκεια. Σήμερα; Τώρα προέχει η χειροποδονυχοτομία, η σεξουαλική αγωγή, η υπερκαταναλωτική εκπαίδευση, ο οπαδισμός, το «τι ομάδα είσαι ρε;», η ζωώδης λεκτική νηστεία, η ηθικοπνευματική ασιτία, η εμπρηστική δημοσιολογία, η απνευμάτιστη θητεία μας στα Μέσα Μαζικής Εννύκτωσης και… πάει λέγοντας. Που καιρός για Θουκυδίδη!
