Βασιλικό Θέατρο, 29 Απριλίου 2017 και πρεμιέρα μουσικής παράστασης –επιθεώρησης. Πνευματώδης στηλίτευση δεξιόστροφων αποφάσεων και πράξεων, ανηλεής σάτιρα στη μοναρχία, άσκηση κριτικής στην εξουσία με καυστικό χιούμορ, τουλάχιστον.
Σχήμα οξύμωρο το όνομα «Βασιλικό» με το περιεχόμενο της παράστασης, αλλά η γοητεία των αντιθέσεων κρατάει δεμένη τούτη τη χώρα, όπως το γαλάζιο του ουρανού, το μπλε της θάλασσας και το κόκκινο της φωτιάς. Τρία στοιχεία που από τα αρχαία μας χρόνια μέχρι σήμερα τα περιπλέκουμε με μελωδίες και τύμπανα πολέμου, με ρομάντζο και μοιρολόι, με πανηγύρι και κηδεία. Όλες τις διαστάσεις, τις απηχήσεις σε ευρύ ή ντόπιο ορίζοντα, όλες τις διακυμάνσεις και τα αποτελέσματα άσκησης εξουσίας στην Ελλάδα μας, έτσι όπως τα κατέγραψε, τα διακωμώδησε αριστοφανικά και αριστοτεχνικά, τα βάπτισε μέσα στη σάτιρα και το πνευματώδες χιούμορ, τα έντυσε με εξαίσιες μουσικές και τους έδωσε σάρκα και οστά στη σκηνή αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος που λέγεται Χρήστος Παπαδημητρίου, όλα αυτά τα κοινωνήσαμε επτά εκατοντάδες άνθρωποι που κατακλύσαμε τα διαζώματα εκείνο το βράδυ.
Εκατόν σαράντα λεπτά απόλαυσης. Δεν τα χόρτασα. Πήγα ξανά την επόμενη μέρα. Ήθελα να ξεδιαλύνω, στον βαθμό που μπόρεσα τελικά, όλες τις πληροφορίες που καταιγιστικά πλημμύρισαν την υπόστασή μου. Αφήνω έξω τις επιρροές από τους συνθεατές μου.
Καταρχάς, πολλή δουλειά. Δεν αναφέρομαι στις εργατοώρες, αλλά στην ενδελεχή μελέτη της ιστορίας μας από τον 5ο αιώνα π. Χ. έως σήμερα, στις παραμέτρους που καθοδήγησαν τους ιστοριογράφους σε κατευθύνσεις Δύσης και Ανατολής γεωγραφικά και στα χωροχρονικά πισωγυρίσματα του Παπαδημητρίου, όχι μόνο σε γεγονότα και συμπεριφορές αλλά και στην εκάστοτε περιρρέουσα ατμόσφαιρα που αφορούσε τέχνες, γράμματα, επιστήμες. Εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Απαίτησε γνώσεις, ταλέντο, ευφυΐα, ευρηματικότητα, ακροβασία στις λεπτές ισορροπίες και άριστη τεχνική. Στο κείμενο, στην απόδοση, στην ενορχήστρωση τόσων δυνάμεων επί σκηνής και στη συνοχή.
Αξιοθαύμαστη ακρίβεια στην Ιστορία και εμμονική προσοχή στη λεπτομέρεια. Πολιτικός λόγος αιχμηρός, καίρια συγκρουσιακός με τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο αλλά και πυρετώδης λόγος, έμπλεος ευφυολογημάτων. Τέχνη, γλώσσα της ζωής. Οι διασκευές τραγουδιών, οι χορογραφίες, οι φωτισμοί, τα κοστούμια, οι ρυθμοί και, πρωτίστως, οι ερμηνείες όλων ανεξαιρέτως των ηθοποιών-τραγουδιστών-χορευτών ( και οι τρεις ιδιότητες στον καθέναν) προσέδωσαν τη διάσταση που ονειρεύτηκε το μυαλό του Χρήστου Παπαδημητρίου, η οποία παρέσυρε το κοινό σε παλιρροϊκά κύματα ευφορίας. Αμφίδρομη ενέργεια σ’ ένα κεφάτο γλέντι του καθρέφτη. Ό,τι δίνεις, παίρνεις.
Τι να απαριθμήσω, πού να σταθώ. Το ένα κείμενο -«νούμερο» ακολουθούσε το άλλο, ως έντεχνη πλέξη σε χειροποίητο ακριβό ρούχο. Η Δασκάλα(Νεφέλη Ανθοπούλου) ως «παράβαση», ως συνδετικός κρίκος, ως γέφυρα και ως επιμύθιο, σπουδαίο εύρημα. Χρήσιμο εργαλείο στην κατανόηση της δράσης, επεξηγηματικό κλειδί αποκωδικοποίησης πάμπολλων αναφορών στην παλινδρόμηση της ιστορίας μας ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Παρέλασαν από τα μάτια μου κρίσιμες καμπές της. Η Α΄ και Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία, όπου η διαπλοκή και το μονοδιάστατο συμφέρον οδήγησαν στη μεταφορά του κοινού ταμείου από τη Δήλο στην Αθήνα και στην κατοπινή οικονομική και καλλιτεχνική έκρηξη του Χρυσού Αιώνα του Περικλή. Ο χρησμός «ήξεις αφήξεις….» από την ιέρεια του Φοίβου Απόλλωνα έδωσε και το στίγμα της συνέχειας. Απίστευτα γκαγκς, φρενήρεις ρυθμοί, πανέξυπνα μουσικά κοστούμια του χθες και του σήμερα σε διασκευές-εκπλήξεις. Το επίθετο «σπαρταριστό» συνόδευε το κάθε κείμενο και την απόδοσή του.
«Η χώρα θέλει καθαρισμό». Ερμηνεύεται κατά το δοκούν. Κρατήσαμε την καταγγελία.
«Xanax, το μέλλον, αγάπες μου». Τέσσερα Τσεχωφικά αδέλφια δανείζουν τα ονόματά τους σε ισάριθμα νεοελληνικά «θύματα» του άγχους, των διαταραγμένων σχέσεων και των ψυχαναλύσεων.
«Η διαχείριση κρίσης» από το Βυζάντιο μάς κερνά τη διαπίστωση ότι όταν οι «Κερκόπορτες» παραβιάζονται από μέσα, οι συμφωνίες με υπερδυνάμεις είναι αναπόφευκτες .
Παρακάτω, το σάπιο σύστημα υγείας γιγαντώνει την πεποίθηση των ασφαλισμένων, πως «χρήμα και ιδιωτικό νοσοκομείο σώζουν ζωές ».
Πισωγύρισμα στον νεαρό Όθωνα που μας φυτέψανε για βασιλιά. Ήθελε και το παλάτι του στην Ακρόπολη ο αδαής, μπροστά στα μάτια των επιτηρητών Γάλλων, Άγγλων, Ρώσων. Η λεπτομέρεια στο κομμάτι ήταν κι εδώ πρωταγωνίστρια.
Στην επόμενη καλογραμμένη σελίδα η Γυάρος στέλνει κραυγές και ψιθύρους στο «Μινιόν» του τότε και στο «ΜΑLL», ας πούμε, του σήμερα.
Το «Dead block Tango», ευφυέστατο, χιουμοριστικό, καταγγελτικό κείμενο εξαιρετικής σύλληψης και απόδοσης. Αναδύθηκε η απάντηση μέσα από τη μουσική του μιούζικαλ “Chicago” στο ερώτημα «τι σημαίνει ανεργία, φτώχια, μιζέρια;»
Πραγματικά, αδυνατώ να ιεραρχήσω τα «νούμερα». Όλα στην κορυφή. Συνωστισμός στην πρωτιά. Και δεν είναι μόνο οι εκπλήξεις που διαδέχτηκαν η μια την άλλη από τα τόσα εύστοχα μουσικά δάνεια ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου. Είναι η σύζευξη, το «κούμπωμα» λόγου, κίνησης και ήχου. Από τη «θεοποίηση» του Φοίβου – συνθέτη στην εισαγωγή του «Ιmagine» των Beatles, στους ABBA ή τη Ραφαέλλα Καρά και από τη Μαρινέλλα, τον Ρουβά, τον Σφακιανάκη, τη Θεοδωρίδου την Κλεοπάτρα της Eurovision, στον «Έλληνα» του Σταμάτη Κραουνάκη και στο αποθεωτικό «Η μέρα εκείνη δε θ΄ αργήσει» του Μάνου Λοΐζου, σε μια έξοχη απόδοση από τον θίασο. Είναι και οι γνώσεις του δημιουργού, είναι η δραματουργία δέκα αράδων που συναρπάζει, είναι η τέχνη να ζει ένας άνθρωπος σαν κι αυτόν μέσα σε όλα, αλλά είναι και η ευφυής λεπτομέρεια που παρεισέφρησε στο κάθε «νούμερο», πότε ως Μάγιστρος (πρωτοκλασάτος υπουργός) ευνούχος μεν, παμπόνηρος δε και μ’ ένα Plan B στη τσέπη, πότε ως Ντενίση – Θεοδώρα ή Ζαχαράτος Κομπέρ ή και μικρές φράσεις – διαμάντια εμπνευσμένες από κλασικά έργα διεθνούς ρεπερτορίου. Μπέκετ, Σαίξπηρ, Γουλφ, Πιραντέλο, Τσέχωφ συνάντησαν Αριστοφάνη και Παπαδημητρίου.
Ναι, οι δόσεις σάτιρας στον πολιτικό λόγο δεν είναι ποτέ ίσες. Θα ήθελα, κι εγώ και πολλοί άλλοι, περισσότερη στη σημερινή πολιτική εξουσία και πολύ πιο αιχμηρή. Η «Κίρκη Μπουμ» ήταν φτωχό δείγμα άσκησης κριτικής, αλλά πολύ πλούσιο σε πνεύμα και χιούμορ. Η παρλάτα αλά Γιώργος Μαρίνος στο τηλέφωνο, επίσης ήταν ανεκτική ως προς τους λάθους χειρισμούς της παρούσας κυβέρνησης και προπαγανδιστική υπέρ της δραχμής, αφού το «δραχμοφιλικός» και το «ευρωφοβικός» είναι η ίδια έννοια. Ευτυχώς που, «οι βαθιά αμόρφωτοι ανατριχιάζουν στο άκουσμα λέξεων που λήγουν σε ..φυλικός» και ξεπεράσαμε εύκολα τη σύγχυση. Όμως, το εμπνευσμένο τελευταίο κομμάτι «..και με τη Νίκη» μας καθήλωσε και μας δώρισε την ελπίδα που όλοι έχουμε ανάγκη. Μέσα από δάνειο της «Μικρής μας πόλης» του Θόρντον Ουάιλντερ, η Νίκη της Σαμοθράκης έστειλε μήνυμα προς κάθε ξενιτεμένη δική μας δύναμη. Νόστος. Σαν ανάγκη πατρίδας κι όχι ατομική.
Θαύμασα την αντοχή, την απόδοση στο μέγιστο δυνατοτήτων όλων των ηθοποιών – πρωταγωνιστών. Σπουδαίοι όλοι. Σκληρή δουλειά, εκπαίδευση, ταλέντο. Το αποτέλεσμα λάμπει στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου. Όταν η ζωή προσπερνά την τέχνη σε ταχύτητα και δυστυχία, πώς απαντά η τέχνη σε καιρούς ζοφερούς; Τα μεγάλα κλασικά έργα και ποιήματα ακουμπάνε πάντα στο σήμερα και το τώρα. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει επί της ουσίας. Δεν αλλάζουν οι πόθοι του, οι ανάγκες του, οι καημοί του, οι δυσκολίες του, γι’ αυτό η τέχνη είναι ζωογόνα δύναμη . Αυτό το έργο δεν είναι ένα κλασικό αριστούργημα, δεν είναι μία κλασική Επιθεώρηση που, πολύ σωστά, πατά πάνω στο αριστοφανικό ύφος. Είναι σάτιρα κοφτερή, είναι πολιτικός λόγος, είναι και χιουμοριστική ιστορική αναδρομή, είναι πεδίο άσκησης κι επίδειξης ικανοτήτων, είναι και αφορμή να προβληματιστούμε, ενώ διασκεδάζουμε. Ποια είναι η παθογένεια που μαστίζει τον τόπο; Και γιατί; Πρέπει να δείτε την παράσταση. Θα πάρετε απαντήσεις. Πέραν τούτου, υπάρχουν πάμπολλοι άλλοι λόγοι για να τη δείτε. Συνοψίζονται σε μια λέξη: «απόλαυση». Μην τη χάσετε.
Συντελεστές:
Συγγραφή-Σκηνοθεσία: Χρήστος Παπαδημητρίου
Σκηνικά-Κοστούμια: Μαρία Καβαλιώτη
Χορογραφίες: Θάνος Φερετζέλης
Ενορχήστρωση: Σάκης Λάιος
Φωνητική διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου
Φωτισμοί: Δήμητρα Αλουτζανίδου
Βοηθός σκηνοθέτης: Χρύσα Ζαφειριάδου
Βοηθοί σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Δήμητρα Αλουτζανίδου, Τατιάνα Νικολαΐδου
Βοηθός χορογράφου: Σταυριάννα Παπαδάκη
Οργάνωση παραγωγής: Marleen Verschuuren
Διανομή: Μαριάννα Αβραμάκη, Νεφέλη Ανθοπούλου, Χρύσα Ζαφειριάδου, Τέλης Ζαχαράκης, Δημήτρης Μορφακίδης, Αγγελική Νοέα, Χρήστος Παπαδημητρίου, Θανάσης Ραφτόπουλος, Εύη Σαρμή, Χρίστος Στυλιανού, Χρύσα Τουμανίδου, Θάνος Φερετζέλης, Ορέστης Χαλκιάς
Παίζουν επί σκηνής οι μουσικοί: Παύλος Θεοδωράκης (κρουστά), Μάριος Μακρής (κιθάρα), Κώστας Μαργαρίτης (πνευστά), Γιώργος Μηλώσης (πλήκτρα), Σωτήρης Πατσαλιάς (μπάσο), Γιώργος Τσέλιος (κιθάρα).
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
