ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ
Πρόλογος
«Όταν έγραφα αυτό το έργο πριν τρία χρόνια, η αλήθεια είναι ότι δεν σκέφτηκα ότι πρέπει αναγκαστικά να έχει τρεις γυναίκες για ηρωίδες, έτσι ώστε να δηλώσουμε την σύμπνοιά μας με τον αγώνα για έμφυλη ισότητα. Κάτι οργανικό με έσπρωξε να σχηματίσω με λέξεις αυτήν την παράξενη γυναικεία φιλία μέσα σε ένα υδροθεραπευτήριο.
Θέλω να μιλήσω για την γυναίκα ευεργετικά κι όχι με λύπηση. Θέλω να προσφέρω μια συχνότητα δημιουργίας για την γυναίκα στην οποία η ίδια είναι αντικείμενο στοχασμού, η ίδια γιορτάζεται, η ίδια εξυμνείται, δεν πρωταγωνιστεί πάλι η εικόνα ενός συστήματος που την βασανίζει ασταμάτητα».
Κατερίνα Μαυρογεώργη
«Οι λουόμενες» είναι ένα έργο για τα απόκρυφα αμαρτήματα και τις ενοχές. Πρόκειται για μία ανθρώπινη ιστορία, ειλικρινή και πλουραλιστική, με ιδιαίτερο χιούμορ που, όμως, δεν προδίδει το τραγικό της υπόβαθρο.
Υπόθεση
Παραμονή Πρωτοχρονιάς. Στη μικρή επαρχιακή λουτρόπολη με τις ιαματικές πηγές, ψυχή δεν κυκλοφορεί στον δρόμο. Όλοι ετοιμάζονται για την αλλαγή του χρόνου. Μόνο το Υδροθεραπευτήριο «Ο Ασκληπιός»- ξεχασμένο κι απ’ τον Θεό ακόμα- παραμένει ανοιχτό. Μέσα βρίσκονται τρεις γυναίκες άγνωστες μεταξύ τους. Καμιά τους δεν έχει θέμα υγείας. Έχουν, όμως, όλες κάτι να ξεπλύνουν.
Η Λύντια είναι η ιδιοκτήτρια του «Ασκληπιού». Η Κάτια και η Μαρία λουόμενες. Όλες μαζί παρακολουθούν μια παράσταση όπερας από μια κόκκινη μικρή οθόνη, τον «Αστακό». Συζητούν για την «Τραβιάτα» και τη «Μαντάμ Μπατερφλάι», για όλα τα δραματικά φινάλε που γεύονται οι πρωταγωνίστριες. Οι ιστορίες αυτές μοιάζουν με τις δικές τους. Εκείνες, όμως, δεν είναι έτοιμες να τις βγάλουν στο φως. Ένα τραγούδι θα τις ενώσει, θα δώσει φωνή στις σκέψεις τους: «Τώρα τι τρέμεις γιατί λυπάσαι/ Εγώ ευθύνες δεν σου ζητώ/ Αυτή η φωνή που τη φοβάσαι/ δεν είμαι εγώ, δεν είμαι εγώ».
Ο χρόνος τώρα μετρά αντίστροφα, το νέο έτος πλησιάζει. Το ιαματικό νερό τα καίει όλα και, σαν σε γιορτή εξαγνισμού, οι τρεις γυναίκες στήνουν έναν χορό εκστατικό με τα μυστικά τους ν’ αφρίζουν σαν πρωτοχρονιάτικη σαμπάνια. Οι ιστορίες «πλένονται» στα λουτρά. Πάντα θα υπάρχουν τέτοιες ιστορίες είτε ακάθαρτες εσαεί είτε ξεπλυμένες.
Η παράσταση
Η συγγραφέας και σκηνοθέτις Κατερίνα Μαυρογεώργη αποφάσισε να γράψει ένα έργο με γυναίκες, όχι μόνο για γυναίκες. Σε μια ανδροκρατούμενη σφαίρα, όσο δεν αναπτύσσεται αρκετό γυναικείο περιεχόμενο, αν δεχτούμε ότι οι τεχνικές καινοτομίες δεν καλύπτουν τις ανάγκες των γυναικών, όσο οι γυναίκες παραμένουν συχνότεροι στόχοι ψηφιακής βίας, διαδικτυακού εκφοβισμού και ρητορικής μίσους, όσο οι κώδικες και οι αλγόριθμοι γράφονται μόνο από άνδρες, η τέχνη είναι εκείνη που μπορεί να αναβαθμίσει τη γυναίκα, ακόμη περισσότερο από αυτό που κατάφερε η ίδια.
Έχει τη δύναμη ένα κείμενο – θεατρικό έργο, αίφνης, να γίνει η φωνή της, να αφυπνίσει κοιμισμένες συνειδήσεις ανθρώπων και των δυο φύλων, να κατηχήσει, να καθοδηγήσει, να καταγγείλει και, εν τέλει, να επαναπροσδιορίσει συμπεριφορές; Επειδή, πέρα από τη χειραφέτηση, ο ψυχισμός της γυναίκας που κρύβει τραύματα μέσα της δεν είναι υγιής.
Ο θεατής αντιλαμβάνεται ότι αυτό που τις ενώνει είναι η ανάγκη να βρεθεί ό,τι πολύτιμο χάθηκε στη μετάβαση από ανήλικη κοπέλα σε ενήλικη γυναίκα . Η αγκαλιά, το κούρνιασμα, η προστασία.
Η ανάγκη τους για ζέστη, για θεραπεία, για επικοινωνία, για κατανόηση, αποδοχή, τις ενώνει.
Η ανάγκη τους να δραπετεύσουν για λίγο από τη μίζερη ζωή τους, τις δίνει την ευκαιρία να μοιραστούν κάτι ιερό, μια κοινή κλίνη, όπως μια δεξαμενή σε ένα υδροθεραπευτήριο, όπου το νερό αποδεικνύεται θεραπευτικό ίαμα για τις λουόμενες.
Μέσα στην υγρασία του λουτρού τρεις γυναίκες, ξένες μεταξύ τους, απεκδύονται συστολές, δισταγμούς και επιφυλάξεις απέναντι στην άγνωστη «σύντροφο» και η κάθε μία εκμυστηρεύεται προβληματισμούς, αγωνίες, σκέψεις, χαρές, απογοητεύσεις, περιπέτειες με τρόπο ρητορικό, χωρίς να λείπει το χιούμορ.
Το λουτρό το θαρρώ σαν μήτρα, εκεί όπου οι ηρωίδες μπορούν να είναι ασφαλείς, να απολαμβάνουν κάθε λεπτό χαλάρωσης και ξεκούρασης, να αυτοπροσδιορίζονται και να συνειδητοποιούν τη σκληρή πραγματικότητα. Μετατρέπεται σε καταφύγιο από έναν κόσμο που βράζει. Τα λόγια τους είναι σαν μονόλογοι, σαν να μιλάνε στον εαυτό τους και να προσπαθούν να καταλάβουν τη θέση τους. Οι άνδρες απουσιάζουν, αλλά είναι πανταχού παρόντες σε κάθε εξομολόγηση. Έξω απ΄ το χαμάμ παραμονεύει ένας κόσμος δύσκολος με κάθε λογής καταπίεση, βία και υποδούλωση. Μέσα στον «Ασκληπιό» επικρατεί η γυναικεία ιδιοσυγκρασία, που προσπαθεί ν’ απελευθερωθεί και ν’ αγαπηθεί.
Η σκηνοθέτις Κατερίνα Μαυρογεώργη, χέοντας στο θεατρικό της δημιούργημα και την εγγενή δύναμη της συγγραφέως, έχτισε παράσταση που αποπνέει αγάπη, γλυκύτητα, φροντίδα και προσοχή στη γυναίκα, ξεγυμνώνοντας μόνο την ψυχή της από τους ρύπους της καθημερινότητας. Πλάθει και τοποθετεί τρεις διαφορετικές γυναίκες, με κοινό παρονομαστή τον διακαή πόθο τους να συντρίψουν τα κοινωνικά στεγανά που, στο πέρασμα των χρόνων, συνέθλιψαν ηρωίδες κακότυχες μεν, έμπνευση δε για δραματικές μουσικές παγκόσμιας αποδοχής, να εξαγνίσουν «αμαρτίες» γυναικών όπως κι αυτών στην «Τραβιάτα» και στη «Μαντάμ Μπατερφλάι», και κοινό αριθμητή το μεγαλείο ψυχής και τη θέλησή τους για μία καλύτερη ζωή.
Υπάρχει αρμονική ισορροπία στην κίνηση, στο λόγο και στην όψη στις εκάστοτε σκηνές, καθιστώντας ισοδύναμες τις τρείς ερμηνεύτριες. Όλες μαζί, αλλά και η κάθε μια χωριστά, καταθέτουν ψυχή και υποκριτική δεινότητα στη σκηνή και η χημεία τους περνά στην αίθουσα, την αγκαλιάζει και, ιδίως, τις γυναίκες θεατές τις καθιστούν συμμάχους, αν όχι συνοδοιπόρους, στη διαδρομή τους.
Αν πρέπει να σημειώσω ένα μείον, είναι η περιττή ανάλυση της υπόθεσης του έργου «Μαντάμ Μπατερφλάι», η οποία μεγέθυνε τη διάρκεια της παράστασης. Θα ήταν πολύ πιο εύληπτη αν έλειπε αυτή η «φλυαρία».
Ο σκηνικός χώρος σχεδιασμένος από την Άρτεμη Φλέσσα εξυπηρετικός, όπως και τα κοστούμια της Ιφιγένειας Νταουντάκη.
Οι Σεραφείμ Ρόδης και Γιάννης Καραμπάτσος επιμελήθηκαν τους φωτισμούς, ενώ τη μουσική ο Δημήτρης Τάσαινας. Μάλιστα, στην παράσταση που είδα δεν ευτύχησε και τόσο στην απόδοσή της, εξαιτίας των ακανόνιστων κυμάτων των ντεσιμπέλ. Συμβαίνουν κι αυτά.
Στον χαιρετισμό του τέλους το κοινό αντάμειψε τις τρεις ηθοποιούς με ισχυρό χειροκρότημα.
Επίλογος
«Οι Λουόμενες» έκαναν πρεμιέρα στην Αθήνα στις 6 Μαΐου του 2019. Η παράσταση αγαπήθηκε πολύ και ανέβηκε για δύο σεζόν, ως την Πρωτοχρονιά του 2020. Τον Μάιο του 2022, υπό το φως των έντονων εξελίξεων στα ζητήματα έμφυλης ισότητας, αλλά και των αλλαγών που έφεραν στο θέατρο και στη ζωή μας η πανδημία και η κρίση, το έργο απέκτησε μία νέα επικαιρότητα. Με έντονο κωμικό στοιχείο, αλλά και πολλές στιγμές συγκίνησης, οι περιπέτειες και οι ανάγκες των ηρωίδων μοιάζουν να βρίσκονται ακόμα πιο κοντά μας.
Συντελεστές
Κείμενο-Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μαυρογεώργη
Μουσική: Δημήτρης Τάσαινας
Σχεδιασμός Φωτισμών: Σεραφείμ Ράδης, Γιάννης Καραμπάτσος
Κοστούμια: Ιφιγένεια Νταουντάκη
Επιμέλεια σκηνικού χώρου: Άρτεμις Φλέσσα
Σχεδιασμός επιγραφής «Ο Ασκληπιός»: Θάλεια Μέλισσα
Βοηθοί σκηνοθέτη: Μαριτίνα Κουτσοχιώνη, Έλια Ζαχαριουδάκη, Μαρία Μακρή
Παίζουν: Κατερίνα Λάττα, Νικολίτσα Ντρίζη, Μαρία Πετεβή
Voice Over: Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος
Παραγωγή: ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΟΜΑΔΑ INKAL
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
