Ο Δημήτρη Κεχαΐδης και η Ελένη Χαβιαρά έγραψαν το 1979 μια πολιτική κωμωδία βγαλμένη απ’ τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά και τα «ανίερα». Σπαρακτικά επίκαιρο κείμενο, αναμφίβολα διαχρονικό , ανεβαίνει σχεδόν κάθε χρόνο στη σκηνή και χαρακτηρίζεται πια, ως ένα από τα σημαντικότερα της νεοελληνικής δραματουργίας.
Το έργο διαδραματίζεται στο «αρχηγείο» τεσσάρων μικροκομματαρχών στην Τρίπολη, σε προεκλογική περίοδο. Το αναπόφευκτο παρασκήνιο, ο παραγοντισμός, η κοτσαμπασίδικη νοοτροπία (οι προύχοντες ή προεστοί ή κοτζαμπάσηδες ήταν οι Έλληνες που «συνεργάζονταν» με τους Τούρκους και ασκούσαν σε τοπικό επίπεδο τη διοίκηση των ραγιάδων), ο παλαιοκομματισμός, η μηχανορραφία, οι πελατειακές σχέσεις, οι «λίστες», όλες οι άρρωστες πλευρές του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, καταγράφονται διαχρονικά και ανάγλυφα, όχι μέσα από ιστορικά γεγονότα αλλά μέσα από τους τέσσερις αυτούς παραγοντίσκους της Ελληνικής Επαρχίας.
Πρόκειται για μία «ιστορική» παρτίδα πρέφας, παιγμένη από τέσσερις κλασικούς πρεφαδόρους, που με μοναδικό πάθος, μαστοριά, πονηριά και καπατσοσύνη πετάνε στο τραπέζι τα ατού-κρυμμένα τους χαρτιά και τις μπλόφες τους, ανατρέποντας διαρκώς όλα τα δεδομένα του παιχνιδιού. Οι εθνικοί αγώνες, η αξιοπρέπεια, η τιμή, η φιλία, η εμπιστοσύνη, ο έρωτας μετατρέπονται σε νομίσματα και διακυβεύονται. Το έργο καταφέρνει, με εξαιρετική δραματουργική μαεστρία, περνώντας συνεχώς από το ειδικό στο γενικό, να πραγματοποιήσει μια ανάγλυφη χαρτογράφηση της εξουσίας απομυθοποιώντας συγχρόνως την ελληνική πολιτική πραγματικότητα.
Οι χαρακτήρες στη συγκεκριμένη παράσταση πλάθονται από τέσσερις διαφορετικής ηλικίας άνδρες αλλά της ιδίας νοοτροπίας. Πίσω από κάθε ανατροπή «αναζητήσατε τη γυναίκα». Ωσεί παρούσα η «Νόρα» παίζει καταλυτικό ρόλο και μνημονεύεται διαρκώς, ως ο άξονας γύρω από τον οποίο κινούνται συμπεριφορές βραχύβιας διάρκειας.
Ο σκηνοθέτης αντιλήφθηκε σωστά ότι οι συγγραφείς επιλέγουν να δείξουν σκηνές της καθημερινής ζωής, θέματα μικρά και εκ πρώτης όψεως ασήμαντα, όπου, όμως, ελλοχεύει μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη και ένα δράμα. Πίσω από φαινομενικά απλά ζητήματα, όπως η φιλοδοξία τεσσάρων πολιτικών μικροπαραγόντων της επαρχίας να γευτούν τη δόξα της εξουσίας, κρύβονται πολύ πιο μεγάλες αγωνίες και πιο καίριες ανάγκες, όπως η μοναξιά κι ο φόβος του θανάτου, η αίσθηση της αποστολής και η ανάγκη δημιουργίας, αλλά και η ελευθερία. Όλα αυτά μπορούν να δικαιολογήσουν τις ξαφνικές εκρήξεις και τις υπερβολές.
Οι ήρωες στη διάρκεια της παράστασης επιδίδονται σε μια μάχη επιβολής. Ο καθένας δίνει με τον τρόπο του έναν «αγώνα ζωής», που απαιτεί καλά μελετημένη στρατηγική και διαρκή ετοιμότητα. Το κατεξοχήν όπλο που επιστρατεύουν όλοι σ’ αυτήν την αναμέτρηση δυνάμεων είναι ο έρωτας. Πραγματικός ή φανταστικός, πλατωνικός ή σαρκικός, προβάλλεται σε κάθε περίπτωση ως λύση, ως το μοναδικό τελικά αντίδοτο, που θα μπορούσε να αναστείλει τον πάσης φύσεως θάνατο. Ο Κυριάκος Δανιηλίδης αυτό ακριβώς προσείδε και από το λίγο έδωσε το πολύ. Δηλαδή από μικρά θέματα όπως μια φωτογραφία ασήμαντη που έγινε σημαντικό ντοκουμέντο, ένα πούρο Αβάνας που ανακηρύχτηκε αδιάσειστο επιχείρημα ανέλιξης στις κοινωνικές τάξεις και, κυρίως, μέσα από τη γλώσσα του σώματος, της έκφρασης των ηρώων, πέρασε τα πολλαπλά μηνύματα του κειμένου. Απόδειξη, η ατάκα της κυρίας δίπλα μου που σχολίασε μεγαλόφωνα τη στάση του παραγοντίσκου «Βασίλη» σε μια σκηνή : «αυτός είναι ο τούμπας κι ο κωλοτούμπας». Να, το κέρδος. Και για τις δυο πλευρές του «παιχνιδιού» . Οι θεατές στέλνουν πίσω ό,τι δέχονται με τον ίδιο εύστοχο τρόπο. Σημαίνει, επιτυχία.
Η παράσταση στήθηκε με έντιμο, ξεκάθαρα κλασσικό, ρεαλιστικό τρόπο. Χωρίς προσθήκες περίεργες για να τη βαφτίσουν «σύγχρονη» ή ευρήματα που, ωστόσο, πολυφορέθηκαν και δεν αποτελούν πια εύρημα, όπως η χρήση μικροφώνου ή η χρήση της πλατείας ως μέρος σκηνικού. Οι ρυθμοί εξαιρετικά γρήγοροι , κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού. Η συγκρότηση του θιάσου, πιστεύω ότι είχε επίτηδες ανομοιογένεια, ίσως επειδή έπρεπε να φανούν οι υστερόβουλες προθέσεις όλων, ανεξαρτήτως ηλικίας, και να στιγματίσουν την αδυναμία ορθής πολιτικής σκέψης που μαστίζει- ως μόνιμη παθογένεια- το εκλογικό σώμα. Κατά πού φυσάει ο άνεμος γέρνει και ο ψηφοφόρος στη περίοδο των υποσχέσεων και των δήθεν μεγάλων αλλαγών.
Οι ηθοποιοί κινήθηκαν σε όλες τις κατευθύνσεις στη σκηνή, καθοδηγήθηκαν σωστά, εξέπεμψαν εσωτερικά συναισθήματα με αξιέπαινη μαεστρία και, φυσικά, οι έμπειροι ξεχώρισαν από τα πρώτα λεπτά. Ο νεαρός Βαγγέλης Δαλλές έκανε φιλότιμες προσπάθειες να εναρμονιστεί με τους παλαιότερους και , νομίζω, ότι η συμμετοχή του σε ένα τέτοιο έργο και με αυτή τη σκηνοθεσία αποτέλεσε ένα σπουδαίο μάθημα υποκριτικής γι’ αυτόν, ενώ για μας η παράσταση ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία.
Συντελεστές:
Κειμενο: Δημήτρης Κεχαϊδης-Ελένη Χαβιαρά.
Σκηνοθεσία: Κυριάκος Δανιηλίδης
Σκηνικά-Κοστούμια: Εύη Μποκοβού
Φωτισμοί: Γιώργος Ζίγκας
Παίζουν οι ηθοποιοί: Στέλιος Αμανατίδης, Κώστας Γακίδης, Βαγγέλης Δαλλές, Κυριάκος Δανιηλίδης.
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
