Άρθρο της Μαρίας Στεργίδου
Με άρθρο της στον «Ενήμερο», η ψυχολόγος του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών του δήμου Καβάλας, Μαρία Στεργίδου, καταγράφει τις πτυχές ενός από τα σοβαρότερα ζητήματα και της ελληνικής κοινωνίας, που απασχολεί έντονα μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, το οποίο δεν είναι άλλο από τον σχολικό εκφοβισμό. Τι είναι όμως το γνωστό σε όλους μας bullying, πως εκδηλώνεται και τι μπορούμε να κάνουμε για να το αποτρέψουμε; Οι απαντήσεις στο άρθρο που ακολουθεί.
Το καλοκαίρι πέρασε δίνοντας τη θέση του στο φθινόπωρο, που με τη σειρά του έφερε νέα ξεκινήματα, στόχους κι ελπίδες για πρόοδο στους μικρούς μαθητές. Το πρώτο κουδούνι στο σχολείο έχει ήδη χτυπήσει. Τα παιδιά, όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, καλούνται να αποχωριστούν την ξεγνοιασιά των διακοπών, να επικεντρωθούν στο διάβασμα και να ανταποκριθούν επιτυχώς στην απαιτητική καθημερινότητα, έχοντας στο πλευρό τους γονείς, παππούδες, τους δικούς τους ανθρώπους, τις οικογένειές τους, αλλά και τους δασκάλους και συμμαθητές τους. Τα δύο πλαίσια, οικογενειακό και σχολικό, θα αλληλεπιδράσουν καθοριστικά τους επόμενους εννέα μήνες. Το κάθε παιδί έχει μοναδική και ανεπανάληπτη προσωπικότητα που την ξεδιπλώνει στους χώρους όπου ζει και δραστηριοποιείται. Έχοντας το δικό του δυναμικό, το δικό του μικρόκοσμο, «πλάθεται» μέσω της διαπαιδαγώγησης στην οικογένεια ενώ το σχολείο, ως μικρογραφία της κοινωνίας, θέτει τα θεμέλια της κοινωνικοποίησής του.
Άσχημες εμπειρίες στο σχολείο μπορεί να τραυματίσουν την παιδική ψυχή…
Η εναρμόνιση των δύο πλαισίων και η προσαρμογή δεν είναι πάντα εύκολη για τον μαθητή, που δέχεται ερεθίσματα, μεταφέρει τις εμπειρίες του και εκφράζει τις χαρές και τις λύπες του. Η σχέση του παιδιού με τους συμμαθητές του είναι κομβικής σημασίας. Ας μην ξεχνάμε ότι εκείνοι είναι η πρώτη του «επίσημη» παρέα έξω από το σπίτι. Φιλίες που θεμελιώνονται στα σχολικά χρόνια κρατάνε συχνά για μια ζωή. Από την άλλη, άσχημες εμπειρίες στο σχολείο μπορεί να τραυματίσουν την παιδική ψυχή και να έχουν, ως ντόμινο, αλυσιδωτές αρνητικές συνέπειες στη λειτουργικότητά του.
Ποιες είναι οι κυριότερες μορφές βίας;
Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για τον σχολικό εκφοβισμό (bullying) . H χρήση διαφόρων μορφών βίας μεταξύ των μαθητών είναι, δυστυχώς συχνό φαινόμενο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Οι κυριότερες μορφές βίας είναι η σωματική, η λεκτική ( ύβρεις, ειρωνικά σχόλια), ψυχολογική (εκβιασμοί, υποτίμηση), κοινωνική (απομόνωση από την ομάδα) αλλά και ηλεκτρονική (εκβιασμοί και προσβολές μέσω διαδικτύου ή κινητού τηλεφώνου).
Φόβος, αναστάτωση, άγχος, θυμός και απόγνωση τα κυρίαρχα συναισθήματα
Ένα παιδί γίνεται στόχος από ένα άλλο ή μία ομάδα και δέχεται κατ’ επανάληψη τέτοιου είδους συμπεριφορές. Τα συναισθήματα που βιώνει το παιδί – θύμα σχολικού εκφοβισμού συνήθως είναι φόβος, αναστάτωση, άγχος, θυμός, έως και απόγνωση, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που για να αμυνθεί περνά και το ίδιο στην αντεπίθεση εκφοβίζοντας άλλα παιδιά, με κίνδυνο το σχολείο να μετατρέπεται σε πεδίο αντιπαραθέσεων και πηγή ψυχολογικής δυσφορίας, που μπορεί να προκαλέσει συχνά και σχολική άρνηση.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να αποτρέψουμε το φαινόμενο;
Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε διαρκή επαγρύπνιση και συνεργασία με κοινό γνώμονα την πάταξη του σχολικού εκφοβισμού. Η σχολική βία ανθεί κυρίως λόγω της ντροπής και της σιωπής εκ μέρους του θύματος. Η σιωπή όμως σε αυτή την περίπτωση δεν είναι χρυσός. Και τα ίδια τα παιδιά πρέπει να μιλούν γι’ αυτό όταν είναι θύματα στους γονείς, διότι συχνά έχουν και εκείνοι τις σκοτούρες τους και μπορεί να μην το αντιληφθούν αλλά και στους καθηγητές τους, που είναι οι δεύτεροι γονείς τους. Οι δάσκαλοι, εξάλλου εκτός από την εκπαίδευσή τους διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη συναισθηματική τους ανάπτυξη, στο «ευ ζην τους».
Να πάψει να αποτελεί ταμπού η ψυχολογική υποστήριξη των θυμάτων σχολικού εκφοβισμού
Επίσης, όταν τα παιδιά αντιληφθούν ότι ένας συμμαθητής τους βιώνει τη δύσκολη αυτή κατάσταση, πρέπει να τον στηρίζουν ώστε να μη διαιωνίζεται. Η ψυχολογική υποστήριξη των θυμάτων σχολικού εκφοβισμού πρέπει να πάψει να είναι ταμπού. Τα παιδιά μας, το μέλλον της κοινωνίας, ίσως η μοναδική ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, ας μη μένουν αβοήθητα. Με τη βοήθεια της επιστήμης αλλά και την υποστήριξη των αγαπημένων τους ανθρώπων, μπορούν να χαμογελάσουν ξανά και να συνεχίσουν απρόσκοπτα και ομαλά τη ζωή τους. Το αξίζουν! Καλή σχολική χρονιά λοιπόν! Με την ευχή το μοναδικό βάρος που θα κουβαλάει ένα παιδί φεύγοντας από το σχολείο κάθε μέρα να είναι αυτό της σχολικής του τσάντας.
