Κατά το άρθρο 211Α του Κ.Ποιν.Δ., το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 2 παρ. 8 του Ν. 2408/1996 “μόνη η μαρτυρική κατάθεση ή η απολογία προσώπου συγκατηγορουμένου για την ίδια πράξη δεν είναι αρκετή για την καταδίκη του κατηγορουμένου”. Με τη παραπάνω διάταξη εισάγεται απαγόρευση αποδεικτικής αξιοποιήσεως για την καταδίκη του κατηγορουμένου μόνης της μαρτυρικής καταθέσεως ή της απολογίας συγκατηγορουμένου του καθώς επίσης και των μαρτυρικών καταθέσεων άλλων προσώπων, τα οποία ως μοναδική πηγή πληροφορήσεώς τους, έχουν τον συγκατηγορούμενο, γιατί αυτές δεν μπορούν να έχουν την αξιοπιστία της αμέσου γνώσεως.
Έτσι το δικαστήριο της ουσίας δεν μπορεί να θεμελιώσει κατ΄ αυτόν τον τρόπο την κρίση του για καταδίκη του κατηγορουμένου στηριζόμενο αποκλειστικά και μόνο σε μαρτυρική κατάθεση ή απολογία συγκατηγορουμένου του για την ίδια πράξη καθώς και σε μαρτυρικές καταθέσεις άλλων προσώπων, που ως μοναδική πηγή πληροφορήσεώς τους, έχουν τον συγκατηγορούμενο.
Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι η κρίση του Δικαστηρίου στηρίζεται σε μη επιτρεπόμενο κατά νόμο αποδεικτικό μέσο και η απόφαση είναι αναιρετέα για απόλυτη ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο (άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α Κ.Π.Δ.).
Στην πραγματικότητα η εν λόγω διάταξη αυτή είναι κανόνας αξιολογήσεως των αποδεικτικών στοιχείων, ο οποίος λειτουργεί διευκρινιστικά και συμπληρωματικά στη βασική αρχή του άρθρου 177 Κ.Ποιν.Δ., την οποία δεν καταλύει, ούτε άλλωστε απαγορεύει την αξιοποίηση της απολογίας ή της μαρτυρικής καταθέσεως του συγκατηγορουμένου, η οποία δεν παύει να αποτελεί αποδεικτικό μέσο. Απλώς παρέχεται οδηγία στο δικαστήριο να μην αρκείται στη μαρτυρία ή απολογία του συγκατηγορουμένου για την αναζήτηση της αληθείας, αλλά να επεκτείνει την αναζήτησή του και σε άλλα στοιχεία και να προσπαθεί να τεκμηριώσει όσο το δυνατό καλύτερα τη δικανική του πεποίθηση.
Δεν παραβιάζεται, όμως, η ανωτέρω διάταξη, όταν το δικαστήριο για το σχηματισμό της κρίσεως του για την ενοχή του κατηγορουμένου δεν στηρίζεται αποκλειστικώς στη μαρτυρική κατάθεση ή στην ομολογία του συγκατηγορουμένου, αλλά συνδυαστικά, τόσο στη μαρτυρική κατάθεση ή στην απολογία του συγκατηγορουμένου, όσο και σε καταθέσεις των μαρτύρων και τα αναγνωσθέντα έγγραφα και δεν δημιουργεί απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο, κατά το άρθρο 171 παρ. 1 εδάφ. δ` του Κ.Π.Δ.
Ως συγκατηγορούμενος, για την εφαρμογή της ανωτέρω διατάξεως, πρέπει να θεωρηθεί, όχι μόνον ο με την έννοια των άρθρων 45 έως 49 του Π.Κ., συναυτουργός, ηθικός αυτουργός, συνεργός, αλλά και κάθε άλλος, του οποίου η αξιόποινη πράξη που ακολούθησε, αν και αυτοτελής και διακεκριμένη, συνέχεται αμέσως με την προηγηθείσα αξιόποινη πράξη. που τελέστηκε από άλλο πρόσωπο, επί της οποίας στηρίζεται η μεταγενέστερη αξιόποινη συμπεριφορά του εν συνεχεία αυτουργού.
Ο συγκατηγορούμενος δηλαδή εδώ θα πρέπει να εξετάσθηκε ως μάρτυς ή να απολογήθηκε ως κατηγορούμενος – και μάλιστα στα πλαίσια της ποινικής διαδικασίας από τις οποίες και μάλιστα απ’ ευθείας έγινε η άντληση των πληροφοριών για την καταδίκη.
‘Ετσι η κατάθεση μαρτύρων – αστυνομικών, ότι αυτά που καταθέτουν τα γνωρίζουν ΜΟΝΟ από την κατάθεση συγκατηγορουμένου, αξιολογούνται μεν, πλην δεν μπορεί να έχουν την αξιοπιστία της αμέσου γνώσεως και έτσι μόνη της αυτή η κατάθεση δεν θα μπορεί να στηρίξει καταδίκη, Με αυτό τον τρόπο παραβιάζεται επίσης η ως άνω αρχή του άρθρου 211 Α του Κ.Ποιν.Δ.
Η αποδεικτική απαγόρευση που προβλέπεται από τη διάταξη αυτή, ισχύει μόνον κατά το στάδιο της ακροαματικής διαδικασίας και δεν έχει εφαρμογή στο ενδιάμεσο στάδιο κατά την εκτίμηση των στοιχείων περί παραπομπής του κατηγορουμένου σε δίκη.
Η παραβίαση της ως άνω διάταξης αν και δεν εισάγει ευθεία αποδεικτική απαγόρευση, επιφέρει όμως απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο, κατά το άρθρο 171 παρ. 1 στοιχ. δ` του κώδικα ποινικής δικονομίας, που λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπ’ όψη από το δικαστήριο σε κάθε στάδιο της διαδικασίας ακόμη και στον Άρειο Πάγο. Κατά άρθρο 171 Κ.Ποιν.Δ – “1. Ακυρότητα που λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπόψη από το δικαστήριο σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και στον ‘Αρειο Πάγο ακόμη προκαλείται:
Αν δεν τηρηθούν οι διατάξεις που καθορίζουν: ……….”δ) την εμφάνιση, την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση του κατηγορουμένου και την άσκηση των δικαιωμάτων που του παρέχονται από το νόμο, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα”.
(Σχετική πηγή νομολογίας: 484/2015 ΑΠ, 770/2014 ΑΠ, 86/2013 ΑΠ, 432/2013 ΑΠ, 767/2013 ΑΠ, 1021/2013 ΑΠ, 1073/2013 ΑΠ, 1167/2013 ΑΠ, 1278/2012 ΑΠ, Απόφαση 353 / 2010 ΑΠ , 305 / 2010 ΑΠ, 560/2007 ΑΠ βούλευμα.)
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης
Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια – Ποινικά – Αστικά
giagkoud@yahoo.com
