Το παραδοσιακό διονυσιακό έθιμο των «Αράπηδων» πρόκειται να αναβιώσει, ανήμερα των Φώτων στις 6 Ιανουαρίου, για μια ακόμη χρονιά στην όμορφη Νικήσιανη.
Οι «Αράπηδες» είναι ένα έθιμο που οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των αιώνων. Πέρα από τον καθαρά διονυσιακό τους χαρακτήρα, εικάζεται ότι χρησιμοποιήθηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο για να απωθήσει τους εχθρούς του, λόγω της αποκρουστικής όψης τους. Αργότερα οι κάτοικοι του Παγγαίου, σε συνδυασμό με τα διονυσιακά ορφικά μυστήρια, έκαναν αναπαράσταση του γεγονότος και έτσι έχει διασωθεί μέχρι τις ημέρες μας αναλλοίωτο.
Η αναπαράσταση του εθίμου
Όλες οι ομάδες των «Αράπηδων» κάνουν κοινή παρέλαση στους δρόμους της Νικήσιανης, κάτω από τους εκκωφαντικούς ήχους των κουδουνιών τους. Δύο αρχηγοί ομάδων παλεύουν, μέχρι την τελική πτώση του ενός. Ακολούθως, γύρω από τον πεσμένο αρχηγό, μαζεύονται όλοι, σε μια μυσταγωγία, που τελειώνει με την ανάσταση του νεκρού και τον ιδιόρρυθμο ξέφρενο χορό όλων, που ακολουθεί.
Σύμφωνα με την Παράδοση, η παράσταση αυτή συμβολίζει το θάνατο του Διονύσου από τους Τιτάνες και την ανάστασή του από το Δία και παράλληλα την χειμερία νάρκη της φύσης που είναι ο Χειμώνας και στη συνέχεια την ανάσταση της φύσης με τον ερχομό της Άνοιξης.
Τα τελευταία χρόνια, το έθιμο του «Αράπη» οργανώνεται από τον ομώνυμο Πολιτιστικό-Παραδοσιακό Σύλλογο της Νικήσιανης και την αυθόρμητη και δυναμική συμμετοχή όλων των κατοίκων, από τους νεώτερους μέχρι τους πρεσβύτερους,
Η ενδυμασία
Αυτό που μένει στον επισκέπτη, είναι η εντυπωσιακή εμφάνιση των Αράπηδων, με την οποία ντύνονται μόνο άντρες. Ειδικότερα, το ντύσιμο των Αράπηδων, περιλαμβάνει τα τσερβούλια (παπούτσια) που κατασκευάζονται από ακατέργαστο χοιρινό δέρμα και συγκρατούνται από τις λαπάρες που είναι δερμάτινα σχοινιά και τα καλτσούνια (κνήμες με υφαντό πανί από τρίχωμα προβατίνας) που φορούν στα γόνατα. Στο κάτω μέρος του σώματος φορούν μπινιβρέκι (μάλλινο παντελόνι) και στο πάνω μέρος χοντρή τσομπάνικη κάπα.
Στη μέση τους, φορούν τέσσερα ποιμενικά κουδούνια (τσάνια) διαφόρων μεγεθών. Το πρόσωπο είναι καλυμμένο με την μπαρμπότα (προσωπίδα) που είναι το τομάρι μιας γίδας το οποίο είναι ραμμένο και στερεώνεται στις άκρες του, στα σχοινιά των κουδουνιών. Η μπαρμπότα στολίζεται με ένα λευκό μαντήλι το οποίο έχει πάνω του χρωματιστά σχέδια, φλουριά και λουλούδια.
Σύμφωνα με την παράδοση την εποχή της τουρκοκρατίας στον εξοπλισμό του «Αράπη» προστέθηκε και ένα ξύλινο σπαθί, η «μαχαίρα».
