Του Κωνσταντίνου Π. Παπακοσμά*
Ένας και πλέον αιώνας ιστορικής διαδρομής της διοικητικής διάρθρωσης του Λιμανιού της Καβάλας, αν και για το Λιμάνι της Καβάλας, την κατασκευή του, τις “περιπέτειές” του και την διπλωματική διαμάχη Ελλάδος και Γαλλίας η ιστορία ξεκινά από τα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε οι Οθωμανοί αποφασίζουν να κάνουν Λιμάνι στην Καβάλα, την πόλη του καπνού και του εμπορίου. Οι Γάλλοι και η εταιρεία “Γουβιέ” είναι αυτοί αναλαμβάνουν, για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εκτελέσουν το έργο.
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι και η απελευθέρωση της Καβάλας από το Ελληνικό Ναυτικό αλλάζει τα σχέδια. Οι Γάλλοι ζητούν αποζημιώσεις από την κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου. Ξεκινά μια διπλωματική και νομική “μάχη”. Ο πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος σταματά πρόσκαιρα την διαμάχη. Μετά το 1918 ανταλλάσσονται νέες επιστολές και γίνονται νέες διαβουλεύσεις. Πριν έναν αιώνα το 1920 ιδρύεται η Λιμενική Επιτροπή και 9 χρόνια μετά τοποθετεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον… θεμέλιο λίθο των έργων κατασκευής του Λιμανιού της Καβάλας.
ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ
Στις 19 Ιανουαρίου 1927 έγιναν από τον τότε Μητροπολίτη Φιλίππων Χρυσόστομο Χατζησταύρου, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, τα εγκαίνια ενός σημαντικού κτίσματος που δεσπόζει στην παραλία της πόλης μας, πρόκειται για το κτίριο του Λιμενικού Ταμείου, το ορθότερο της Λιμενικής Επιτροπής.
Το κτίριο ξεκίνησε να γίνεται το 1926 και κόστισε 970.000 δραχμές και στο ισόγειο του κτιρίου στεγάσθηκε και η ιχθυαγορά της πόλης. Πρόεδρος της Λιμενικής Επιτροπής ήταν ο Θεοδόσιος Χαραλαμπίδης.
Δυο χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 1929, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, θεμελιώνει το νέο Λιμάνι Καβάλας με πρόεδρο της Λιμενικής Επιτροπής τον Δημήτριο Γρηγοριάδη. Τα γραφεία της Λιμενικής Επιτροπής στεγάσθηκαν στο κτίριο εκείνο μέχρι το 1973, όπου μεταφέρθηκαν εκεί που είναι σήμερα το Λιμεναρχείο.
Η Λιμενική Επιτροπή, πρόδρομος του Λιμενικού Ταμείου, έπαψε να υπάρχει από τότε που ιδρύθηκε η Ανώνυμη Εταιρεία “Οργανισμός Λιμένος Καβάλας”.
ΤΟ ΝΕΟ ΚΤΙΡΙΟ
Έχουν περάσει 54 χρόνια από την 30η Σεπτεμβρίου του 1970, τότε που έγινε η θεμελίωση του κτιρίου του Λιμενικού Ταμείου Καβάλας στη συμβολή των οδών Αβέρωφ και Εθνικής Αντιστάσεως (τότε η οδός είχε την ονομασία Βασιλέως Παύλου ). Πρόεδρος της Λιμενικής Επιτροπής, την εποχή εκείνη ο Ιωάννης Πριμικίδης. Στους αρχικούς σχεδιασμούς να λειτουργήσει ξενοδοχείο στο κτίριο που θα γίνονταν. Δύο χρόνια μετά στέγασε υπηρεσίες της Περιφερειακής διοίκησης του 7ου “διαμερίσματος”. Η χώρα είχε χωριστεί σε εφτά περιφέρειες η μία από αυτές είχε έδρα την Καβάλα. Στον δεύτερο όροφο στεγάσθηκε και το Λιμεναρχείο. Αργότερα στο ισόγειο του κτιρίου ήταν το τηλεφωνικό κέντρο του Ο.Τ.Ε.
Να προσθέσω ακόμα ότι Ιωάννης Πριμικίδης ήταν πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου από τον Σεπτέμβριο του 1945, συνέδεσε δε το όνομα του με μια σειρά έργων στο Λιμάνι, το κυριότερο από αυτά η μεγάλη επέκταση της χερσαίας του ζώνης στο τμήμα από το Φάληρο μέχρι την σημερινή προβλήτα μπροστά από το χώρο του Λιμεναρχείου. Ο Ι. Πριμικίδης ήταν πρόεδρος από 1ης Σεπτεμβρίου 1945 έως 16 Φεβρουαρίου 1965. Για το χρονικό διάστημα από 2 Μαρτίου 1965 έως 12 Ιανουαρίου 1966 πρόεδρος ήταν ο Αθανάσιος Βαβαλέσκος (διετέλεσε Δήμαρχος Καβάλας). Από τον Μάρτιο του 1966 και μέχρι τον Φεβρουάριο του 1985 πρόεδρος ήταν ξανά ο Γιάννης Πριμικίδης (για την ζωή και το τεράστιο έργο του Ι. Πριμικίδη θα σας γράψω σύντομα).
Ο Παναγιώτης Χατζηεμμανουήλ πρόεδρος του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΦΙΛΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ “ΤΑΚΗΣ ΧΑΤΖΗΓΡΗΓΟΡΙΟΥ” μου είπε ότι ο σύλλογος του τίμησε πριν μερικά χρόνια την μνήμη του Γιάννη Πριμικίδη, που εκτός από πρόεδρος τού λιμενικού Ταμείου, ήταν θεατρικός συγγραφεύς, ιδρυτής του αθλητικού Συλλόγου ΑΙΣΧΥΛΟΣ, δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδος ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ.
ΕΝΑ ΠΡΩΙΝΟ…
Σε μια από τις φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο την φωτογραφία είναι ένα πρωινό κάποιου καλοκαιριού πριν εξήντα χρόνια και κάτι παραπάνω… Τα θαλάσσια “πούλμαν” ο “ΑΛΕΞΗΣ” ή “ΜΑΡΙΑ”, μπορεί και ο “ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ”.. σχίζουν τα νερά του λιμανιού της Καβάλας με κατεύθυνση την Θάσο. Στο Ν.Ο.Κ. τα τραπεζάκια με την όμορφη ομπρέλα, που μας θυμίζει Ελληνική ταινία με την Βουγιουκλάκη και τις πολύχρωμες καρέκλες της εποχής περιμένουν τους επισκέπτες να απολαύσουν τη θέα της πόλης προς την Παναγία και το φρούριο. Η θαλαμηγός “Ναυκρατούσα” του Καπνέμπορα Σαπουντζή ελλιμενισμένη, μια βάρκα με τον βαρκάρη της στα δεξιά της φωτογραφίας μπαίνει στο λιμάνι. Η πόλη χωρίς τις άχαρες πολυκατοικίες με το παλιό Τελωνείο στην είσοδο του Λιμανιού. Από το σημείο αυτό διακρίνονται οι Καμάρες αλλά και τα εμβληματικά κτίρια στην οδό Ιωάννη Κωνσταντινίδη.
Φωτογραφία γραμματοσήμου των Ελληνικών ταχυδρομείων του 1958 που εικονίζει το λιμάνι της Καβάλας και τα έργα που γίνονταν για την επέκταση της παραλίας.
Φωτογραφία του λιμανιού της πόλης από την άκρη της συνοικίας της Παναγίας, άραγε πόσες φορές από αυτό το σημείο έχει φωτογραφηθεί η Καβάλα; είναι μια πανοραμική της εικόνα αρκετές δεκαετίες πριν. Οι μύλοι “ Γεωργή – Νικολετόπουλου” ξεχωρίζουν στο βάθος μαζί με το δασύλλιο της Παναγούδας φυτεμένο κι αυτό τους Καβαλιώτες στα εδάφη του πρώην Οθωμανικού κτήματος Όφμαν. Λιγοστά τα σπίτια στη συνοικία της Κηπούπολης, φυσικά ούτε λόγος για τη Νεάπολη (ΔΕΠΟΣ). Από το λιμάνι αναχωρεί μάλλον το ΙΟΝΙΟΝ που έκανε τότε τη γραμμή Καβάλα – Πειραιάς. Στον λιμενοβραχίονα οι πλωτές δεξαμενές καυσίμων του Αποστολόπουλου τα γνωστά “σλέπια”.
*Ο Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς καταγράφει τη νεότερη ιστορία της πόλης.
