Σχολιάζει ο Γιάννης Μόνιος
Πολύ επιπόλαια και εντελώς αφιλολόγητα πολλοί δημοσιολογούντες ερμήνευσαν και παρερμήνευσαν το ως άνω πρωταγόρειο πιστεύω, που μάλλον προσεγμένα, πριν λίγες μέρες, επανέλαβε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας μας. Στα χρόνια του περιώνυμου Αβδηρίτη η λέξη «χρήμα» σήμαινε πράγμα που χρησιμοποιεί ή χρειάζεται κάποιος. Όλοι θυμόμαστε το απρόσωπο ρήμα «χρη» (=πρέπει, έχω ανάγκη από κάτι ή από κάποιο πράγμα –όχι ντε και καλά από χρήματα, όπως τα εννοούμε σήμερα). Απ’ αυτό το «χρη» μαζί με το παραγωγικό επίθημα «-μα» γεννήθηκε το «χρήμα». Στα χρόνια του Σωκράτη και του Πρωταγόρα, η λέξη χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει την κινητή περιουσία, τα υλικά αγαθά που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει ανά πάσα στιγμή, αντιδιαστελλόμενη έτσι με τη λέξη «κτήμα» (ακίνητη περιουσία).
Τη σημασία της λέξης «χρήμα» ως πράγμα την βρίσκουμε σήμερα στη λέξη «αυτόχρημα» (=πραγματικά, είναι το ίδιο πράγμα με, ισούται με, αληθινά, όντως) και στη λέξη «παραχρήμα» (κυρίως στην επιτακτική επίφαση «αυθωρεί και παραχρήμα», που σημαίνει πάραυτα, χωρίς καθυστέρηση, πάνω στο πράγμα που πρέπει να γίνει αμέσως). Έτσι, τότε, το «χρήμα» δεν είχε πολλή σχέση με «την δραχμή, τη μνα, τον οβολό ή το τάλαντο», είχε πολύ ευρύτερη σημασία. Αρκετά αργότερα, λ.χ. στην εποχή του Φιλίππου και του Δημοσθένη (όλοι θυμόμαστε το «Δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων»), στένεψε η σημασία του κι έγινε «νόμισμα», όπως το ξέρουμε και σήμερα. Αλλά και το «νόμισμα» αρχικά σήμαινε καθιερωμένος θεσμός, συμφωνηθείσα ρύθμιση και στενότερα και ειδικότερα η χρηματική μονάδα της οποίας η αξία αναγνωρίζεται κοινώς ως μέσον συναλλαγής. (θυμίζουμε το «νομίζω» που αρχικά σήμαινε δέχομαι ως νόμιμο, έχω τη συνήθεια).
Επανέρχομαι στον σχετικιστή και μάλλον αγνωστικιστή συνομιλητή του Σωκράτη, στον Πρωταγόρα. Πίστευε (πολύ πριν τον Αϊστάιν) στη σχετικότητα των πάντων. Μέτρο για όλα τα πράγματα είναι μόνο ο άνθρωπος. Με τις οπτικές γωνίες και τα κριτήρια του κάθε ανθρώπου μετρούνται τα πάντα, είτε αυτά υπάρχουν, είτε δεν υπάρχουν. Ήταν αντίθετος με το «πάντων χρημάτων μέτρον ο Θεός». Δεν υπάρχει τίποτα σταθερό, όλα είναι σχετικά και εξαρτώνται από την θέση, τον χρόνο κτλ. του ανθρώπου. Και η γνώση είναι σχετική, δηλ. δεν είναι δυνατόν να έχουμε αντικειμενική γνώση της πραγματικότητας, η γνώση του απόλυτου, της πρώτης αρχής των όντων, του θεού, της αλήθειας είναι ανέφικτη, αφού «τα πάντα ρει», όπως έλεγε ένας άλλος σοφός. Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μέτρο, τα δικά του κριτήρια κτλ. για κάθε πράγμα – «χρήμα». Με τον Πρωταγόρα δηλ. υπερπροβάλλεται ο άνθρωπος – ανθρωπισμός, έναντι των όποιων άλλων υλικών πραγμάτων – «χρημάτων». Αυτό προσπάθησε να τονίσει ο όντως φιλολογημένος νομικός πρόεδρος της Δημοκρατίας μας. Τη σύγχυση την προκάλεσαν αρκετοί, αλλά σίγουρα αφιλολόγητοι δημοσιολογούντες.
