Του Γεωργίου Γραμμένου,
Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Καβάλας
Η απονομή της δικαιοσύνης στη Θάσο ήταν ένα άγνωστο κεφάλαιο που άρχισε να διαφωτίζεται τα τελευταία χρόνια από ένα πλήθος ανακοινώσεων που έγιναν στα Θασιακά Συμπόσια από ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς και διακεκριμένους πανεπιστημιακούς δασκάλους. Μια πρόσφατη απόφαση που αποφαίνεται ότι η Θάσος υπήρξε δορυάλωτη, ανάγκασε τους Θασίους να οργανώσουν ημερίδα για να ακουσθούν οι απόψεις των ειδικών πάνω σε δύο θέματα. Το πρώτο θέμα ήταν, αν είχε εφαρμογή η χρησικτησία στις Νέες Χώρες, και το δεύτερο, αν η Θάσος υπήρξε δορυάλωτη.
Από σειρά φιρμανίων και αποφάσεων του Ιεροδικείου Θάσου αποδείχτηκε ότι ο θεσμός της χρησικτησίας είχε εφαρμογή στη Θάσο, αφού οι Οθωμανοί έκαναν χρήση των όρων «αρχαιόθεν», «παλαιόθεν», «από αρχαιοτάτων χρόνων», «κατά τα υφιστάμενα έθιμα», γεγονός που έγινε αποδεκτό και από τους καθηγητές της Νομικής Σχολής Κωνσταντίνο Βαβούσκο και Χαράλαμπο Παπαστάθη. Μια νέα ανακοίνωση έρχεται σήμερα να επιβεβαιώσει το γεγονός της εφαρμογής της χρησικτησίας στη Θάσο. Είναι του επίτιμου Προέδρου Εφετών Λάζαρου Κοεμτζόπουλου, που αποδεικνύει ότι οι Τούρκοι έκαναν χρήση και της τριακονταετίας του βυζαντινορωμαϊκού δικαίου και της δεκαετούς παραγραφής. Φιρμάνι μάλιστα του σουλτάνου Σελίμ Γ΄, που απευθύνεται στον ιεροδίκη Θάσου το Δεκέμβριο του 1791, αναφέρει να μην κάνει χρήση της τριακονταετίας του βυζαντινορωμαϊκού δικαίου αλλά της δεκαετούς παραγραφής, γιατί δεν εισακούονταν αγωγαί περί γαιών μετά παρέλευση δεκαετίας. Η παραγραφή, λοιπόν, έχει σχέση με τη χρησικτησία. Χωρίς χρησικτησία δεν επέρχεται παραγραφή. Η επίκληση ότι ο Αστικός Οθωμανικός Κώδικας δεν αναφέρει τη χρησικτησία αλλά μόνο τη νομή και κατοχή είναι εσφαλμένη, γιατί χωρίς χρήση δεν έχουμε νομή. Έπειτα ο νόμος «περί γαιών» αναφέρει τη χρησικτησία, αφού στο άρθρο 78 ρητά ορίζει ότι εκείνος που καταλαμβάνει και καλλιεργεί δημοσίας γαίας επί δεκαετία γίνεται κύριος δια χρησικτησίας.
Κι ερχόμαστε τώρα στο ερώτημα αν η Θάσος υπήρξε δορυάλωτη. Μα καμιά ιστορική πηγή δεν αναφέρει ότι υπήρξε δορυάλωτη. Απεναντίας όλοι οι ιστορικοί της Άλωσης, όλες οι πηγές των Δυτικών, όλοι οι νεότεροι ιστορικοί και νομικοί, που ασχολήθηκαν με το θέμα, όλοι συμφωνούν ότι η Θάσος δεν υπήρξε δορυάλωτη. Το γεγονός ότι η Θάσος δεν αναφέρεται στο νόμο 998/1979, δεν αποτελεί απόδειξη ότι δεν υπάγεται στις εξαιρέσεις, επειδή ανιστόρητος συντάκτης του νόμου δεν την συμπεριέλαβε στις εξαιρέσεις, Ο νόμος εξαιρεί από το τεκμήριο της απόδειξης τις περιοχές που δεν κατακτήθηκαν. Και η Θάσος δεν κατακτήθηκε, επομένως υπάγεται στις εξαιρέσεις. Τούτο, άλλωστε, λύθηκε και από δικαστικούς λειτουργούς που ξεχώρισαν για το ήθος και τη νομομάθειά τους. Γι’ αυτό και προσπερνούν το τυπικό μέρος του νόμου και αποφαίνονται ότι η παράλειψη της Θάσου από τις εξαιρέσεις αποτελεί δικονομικό προνόμιο υπέρ του Δημοσίου και όχι γενεσιουργό αιτία του δικαιώματος. Καθήκον του δικαστή είναι να προσπερνά τον τύπο και να προχωρεί στην ουσία και να μην επικαλείται ως απόδειξη την παράλειψη του νομοθέτη με το σκεπτικό ότι ήταν σαφής η τοποθέτησή του να μην συμπεριλάβει τη Θάσο στις εξαιρέσεις, τη στιγμή που δεν συμπεριέλαβε και τη Μάνη, αλλά όταν ξεσηκώθηκαν οι Μανιάτες, ψηφίστηκε ειδική διάταξη γι’ αυτούς, που σημαίνει ότι η εξαίρεση έγινε από άγνοια του νομοθέτη.
Οι ανακοινώσεις που έγιναν στην ημερίδα της Θάσου από εξαίρετους δικαστικούς λειτουργούς έρχονται να διαφωτίσουν νομικά θέματα που απασχολούν σήμερα τη δικαιοσύνη. Ο 19ος τόμος των «Θασιακών» θα αποτελέσει βασικό νομικό εγχειρίδιο και για τους συναδέλφους μου και για τους δικαστές που απονέμουν δικαιοσύνη. Οι εμπνευστές της οργάνωσης της ημερίδας αυτής μας έχουν προσφέρει ένα έργο ανεκτίμητο.
