Ξυπνούσε αχάραγα, παραμονές Χριστουγέννων, μαζί κι εμείς. Από περιέργειά ίσως, μα περισσότερο από λαχτάρα να δούμε πώς τα κατάφερνε αυτή η γυναίκα, η πολυτάλαντη, η ακούραστη, η μεγαλόψυχη, η σπουδαία μάνα μας. Έριχνε στην ξύλινη σκάφη το αλεύρι, το νερό, το γάλα σε μια λακουβίτσα του, βούτυρο, αυγά κι ό,τι άλλο χρειαζόταν και το ζύμωνε. Με τις γροθιές της. Για ώρα, μέχρι η ζύμη να γίνει μια μεγάλη μπάλα.
Τι ιεροτελεστία, τι εικόνες, τι ευχαρίστηση για μας τα πιτσιρίκια προσχολικής ηλικίας.
Εκεί, δίπλα της μέχρι να φουσκώσει το μίγμα στη σκάφη κι ύστερα τα σχέδια, τα σχήματα, οι πλεξίδες συν τα δικά μας κουλουράκια. Ούτε μίξερ ούτε μπολάκια, τίποτα. Μόνο τα χέρια της. Τα θαυματουργά της χέρια. Μνήμες που τις κουβαλάμε μόνο οι άνθρωποι της γενιάς μου και οι γύρω απ’ αυτήν.
Ύστερα μεγαλώσαμε, φύγαμε, έφυγε κι αυτή. Για πάντα. Η απώλεια της μάνας είναι πόνος ισόβιος. Τι σημασία έχει η ηλικία, το κενό δεν αναπληρώνεται. Ναι, ο χρόνος γιατρεύει, αλλά δεν ξεγράφει. Αλλά προχωράμε.
Μερικές δεκαετίες αργότερα, παραμονές Χριστουγέννων, στο κυνήγι των υποχρεώσεων, στη δίνη του άγχους και της έντονης εργασίας, στη γη που απλώνεται πίσω από τον ορίζοντα, οδηγώντας στη λεωφόρο προσπαθείς ανάμεσα στις νότες ενός τραγουδιού να ξεδιαλέξεις ποιο παρελθόν κοιμάται τρυφερά μέσα σου, ποιο νοσταλγείς, ποιο παραμένει παρόν και ποιο σχεδιάζει το μέλλον.
Η γέννηση του Χριστού ως μυστήριο της θείας οικονομίας είναι ξένο για το λογικό μας, παράδοξο για τη ζωή μας, ανήκει σε μία άλλη διάσταση, σε μία άλλη συχνότητα. Για να συντονιστούμε μαζί του και να πιάσουμε το κανάλι του, μας χρειάζεται πνεύμα, συνείδηση, φιλότιμο, ανθρωπιά.
Βέβαια, ίσως κάποιος αντιτείνει ότι όλος ο κόσμος σχεδόν τα ξέρει τα Χριστούγεννα, και μάλιστα οι περισσότεροι τα γιορτάζουν κιόλας, ως χριστιανοί. Εν τούτοις, δεν πρόκειται γι’ αυτό. Η γέννηση του Χριστού δεν έχει καμιά σχέση με την κοσμική γιορτή που φέρνει το όνομά της και περιορίζεται σε ορισμένα τυπικά θρησκευτικά καθήκοντα. Αυτή είναι ίσως μία θαυμάσια γιορτή για το πεπτικό μας σύστημα ή για τις εθιμοτυπίες μας, αλλά δεν προσφέρει τίποτε σ’ αυτούς που πεινούν και διψούν τη δικαιοσύνη, σ’ αυτούς που μ’ όλες τις ανέσεις και τα αγαθά τους μένουν ανικανοποίητοι, διότι λείπει η αγάπη. Εντάξει, μεγάλη κουβέντα.
Τα δελτία μιλάνε για το γιορτινό τραπέζι. Αφρίζουν οι πολιτικοί για το ίδιο θέμα κι εξαπολύουν μύδρους οι από κάτω στους από πάνω. Δήθεν, άμα γίνουν αυτοί οι επάνω θα διορθώσουν τα στραβά, τα ακριβά, τα αναίσχυντα. Οι στατιστικές γεμίζουν τηλεώρες. Τόσο κόστιζε πέρυσι η γαλοπούλα, τόσο φέτος.
Οι αγρότες φέτος ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Μπλόκα απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας, αιτήματα, σπασμωδικές κινήσεις για να κερδίσουν την κοινή γνώμη με κάνα δυο ώρες ανοικτά τα διόδια και απειλές. Η κυβέρνηση στον δικό της κόσμο, τον βολεμένο. Οι πολίτες μοιρασμένοι και τα Χριστούγεννα στην πόρτα μας.
Τα Χριστούγεννα είναι μια χρονική περίοδος που είναι συνώνυμη με την αγάπη, την ειρήνη και την καλή θέληση σε όλους τους ανθρώπους. Θαρρώ, πως ακόμη και οι πιο σκληρόκαρδοι επηρεάζονται από τα ιδιαίτερα συναισθήματα της εποχής.
Ίσως ο λόγος που η ιστορία των Χριστουγέννων είναι τόσο υποβλητική για όλους μας είναι ότι κάπου στα βάθη του υποσυνείδητου μας, γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται απλά για τη συγκινητική αφήγηση της γέννησης ενός παιδιού. Αν κοιτάξουμε κάτω από τα «γεγονότα», μπορούμε να βρούμε έναν πλούσιο συμβολισμό που εξηγεί γιατί η ιστορία είναι τόσο ελκυστική σε όλους.
Επιχειρώντας μια μεταφυσική ερμηνεία αυτής της ιστορίας, μπορούμε να επισημάνουμε ότι «Χριστός» είναι ένας τίτλος που σημαίνει «χρισμένος» (Ιησούς ο Χριστός) και ίσως αναφέρεται σε ένα επίπεδο συνειδητότητας. Η γέννηση από παρθένα μητέρα θα μπορούσε να είναι μια μεταφορά για να εξηγήσει ότι ο Ιησούς ήρθε σ’ αυτόν τον κόσμο ως ένα καθαρό πνεύμα, υψηλότερης συνείδησης από τους άλλους, εκείνη την εποχή του πνευματικού σκότους.
Το μωρό ίσως να αντιπροσωπεύει τον εαυτό μας σε όλη μας την αθωότητα και την ευαλωτότητα. Η εικόνα ενός μωρού που γεννιέται στο πιο ταπεινό περιβάλλον, έναν στάβλο, μπορεί να μας θυμίζει ότι σε πνευματικό επίπεδο, δεν υπάρχει πλούσιος ή φτωχός, αδύναμος ή ισχυρός, είμαστε όλοι ίσοι.
Ωραίες σκέψεις, δένουν στην περίσταση, αλλά μόλις έρχεται στα μάτια σου η αγυρτεία, η ληστεία του ΟΠΕΚΕΠΕ από τους ημετέρους, η λύσσα της εκδίκησης του επιχειρηματία που θυμήθηκε να σπρώξει όψιμα το πουλέν του στα δικαστήρια, στοχεύοντας τα ευρώ του καλλιτέχνη που, ναι μεν δεν είναι άγιος, αλλά ούτε ο διάβολος στο κορμί του νεαρού Ρομά, μόλις ακούσεις τα γεννητούρια νέου κόμματος από τις στάχτες των καμένων βαγονιών, μόλις αγριευτείς από τη βίαιη συμπεριφορά του δίμετρου τραμπούκου που – είναι σίγουρο – θηλυκός πληθυσμός τον έστειλε στην Ευρωβουλή και μόλις δεις αγροτοσυνδικαλιστές να λένε «κλιμακώνουμε τις κινητοποιήσεις μας», καταλαβαίνεις ότι στο 2025, εκείνα τα Χριστούγεννα που έζησες ως παιδί θα είναι ισοβίως τα ωραιότερα της ζωής σου, τα πιο χαρούμενα, τα πιο ουσιώδη, γιατί τα χρόνια σου τότε ήταν άδολα.
Ωστόσο, οι ευχές, μέρες που ναι, είναι μεν συνήθεια, είναι κάτι σαν τυπική υποχρέωση, αλλά για μερικούς είναι αληθινές. Οπότε, Καλά Χριστούγεννα στον καθένα μας!
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
