Γράφει ο Ανδρέας Χριστόπουλος
Το γιατί η Ελλάδα, παρότι είχε πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς πόρους ύψους σχεδόν 90 δισ. ευρώ, δεν φαίνεται ικανή να ανασχεδιάσει το παραγωγικό της μοντέλο, μας εξήγησε πρόσφατα ο τραπεζίτης Μιχάλης Σάλλας.
Όπως είπε, πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό που έχει εισρεύσει ποτέ στη χώρα από το εξωτερικό, αναλογικά με το ΑΕΠ, και συνιστά –όπως σημειώνει– μια επιτυχία της κυβέρνησης Μητσοτάκη, όμως μόνο στο σκέλος της εξασφάλισης πόρων. Γιατί η Ελλάδα παίρνει αυτά τα χρήματα, αλλά στερείται ενός συνεκτικού σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, για να τα αξιοποιήσει αλλάζοντας την χώρα.
Συνολικά, για την περίοδο 2021–2027, η χώρα έχει στη διάθεσή της 65 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις από κοινοτικά ταμεία. Από αυτά:
– 26,2 δισ. ευρώ προέρχονται από το νέο ΕΣΠΑ.
– Άλλα 16–17 δισ. αφορούν την Κοινή Αγροτική Πολιτική, που εξακολουθεί να αποτελεί βασικό στήριγμα για τον αγροτικό τομέα.
– Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) συνεισφέρει επιπλέον 17,8 δισ. ευρώ
– Από το ενεργειακό σκέλος REPowerEU προβλέπονται περίπου 800 εκατ. ευρώ.
– Θεματικά προγράμματα όπως το Horizon Europe και το Erasmus+ προσθέτουν περίπου 2 δισ. ευρώ.
– Άλλα 12,7 δισ. ευρώ μέσω δανείων του RRF, καθώς και σε έργα που χρηματοδοτούνται ή εγγυώνται επενδυτικά εργαλεία, όπως το InvestEU και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Όμως, χωρίς συγκεκριμένη στρατηγική και εναλλακτικό σχέδιο, η Ελλάδα κινδυνεύει να μείνει πίσω. Αν μέρος των κονδυλίων είχε αξιοποιηθεί σε επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας, το ΑΕΠ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 40–50 δισ. ευρώ στην επταετία, δηλαδή κατά 1,5–2 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του αγροτικού τομέα, όπου ο ΟΠΕΚΕΠΕ και το σύστημα των ενισχύσεων έχουν συντηρήσει επί δεκαετίες μια στρεβλή λογική επιδοτήσεων, συχνά χωρίς παραγωγικό αντίκρισμα.
Η Ελλάδα επιδοτούσε στο παρελθόν ακόμη και την καταστροφή προϊόντων (χωματερές) , αντί να επενδύει στη βελτίωση της παραγωγής και στην ποιότητα.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, προσαρμοσμένο στις νέες ευρωπαϊκές προτεραιότητες. Αν δεν οργανωθεί εγκαίρως, η μετάβαση από τη φάση των επιδοτήσεων στην “ευρωπαϊκή κανονικότητα”, θα αποκαλύψει με ένταση τα χρόνια στρατηγικά ελλείμματα της ελληνικής οικονομίας.
Σήμερα η χώρα παραμένει ένας απλός απορροφητής χρημάτων, χωρίς να ενισχύει την παραγωγική της βάση. Το κράτος δρα περισσότερο ως διανομέας πόρων και όχι ως μοχλός μετασχηματισμού.
Δεν υπάρχει ένα ενιαίο παραγωγικό σχέδιο που να δένει τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις με στρατηγικούς στόχους όπως η μεταποίηση, η τεχνολογική πρόοδος, η εξωστρέφεια και η δημιουργία σταθερών, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
