του Βασίλη Τσιάντου
Παγκόσμια ημέρα των δασκάλων (εκπαιδευτικών) σήμερα. Η Ουνέσκο καθιέρωσε αυτή την Παγκόσμια Ημέρα “για να γιορτάσει όλους τους εκπαιδευτικούς σε όλο τον κόσμο. Τιμά την επέτειο της υιοθέτησης της Σύστασης της Ουνέσκο του 1966 ILO/UNESCO Recommendation σχετικά με το καθεστώς των εκπαιδευτικών, η οποία θέτει σημεία αναφοράς σχετικά με τα δικαιώματα και τις ευθύνες των εκπαιδευτικών, καθώς και πρότυπα για την αρχική προετοιμασία και περαιτέρω εκπαίδευση, πρόσληψη, απασχόληση και συνθήκες διδασκαλίας και μάθησης.
Η σύσταση (recommendation) σχετικά με την κατάσταση του εκπαιδευτικού προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εγκρίθηκε το 1997 για να συμπληρώσει τη σύσταση του 1966, καλύπτοντας το διδακτικό προσωπικό στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Παγκόσμια Ημέρα των Δασκάλων γιορτάζεται από το 1994.”
Αυτά γράφει στην σελίδα της η ΟΥΝΕΣΚΟ (UNESCO), https://en.unesco.org/commemorations/worldteachersday. Ο αγώνας των δασκάλων, και των τριών βαθμίδων της εκπαίδευσης είναι δύσκολος, αλλά τί δεν είναι δύσκολο στην ζωή; Απαιτεί ταλέντο και συνεχή εκπαίδευση. Απαιτεί αυτογνωσία, διότι δεν τα γνωρίζουμε όλα. Το αντίθετο.
Γνωρίζουμε ελάχιστα. Μπορούμε, όμως, μαζί με τους μαθητές μας να μάθουμε. Να βοηθήσουμε και να βοηθηθούμε στον δρόμο της γνώσης. Αυτό απαιτεί συνεχή μελέτη και δουλειά. Δεν είναι ωραίο εκπαιδευτικοί να λένε ότι έχουν να διαβάσουν από τότε που πήραν το πτυχίο τους, έστω και αν είναι μία ισχνή μειοψηφία. Ούτε πρέπει η απασχόλησή μας να είναι στραμμένη στις εξωσχολικές δραστηριότητες, και τα πρότζεκτ για τους πανεπιστημιακούς, αλλά στην καθημερινή προσπάθεια για βελτίωση και στο “δούναι” στους μαθητές μας. Το «λαβείν» ούτως ή άλλως έρχεται καθημερινά.
Πρότυπα έχουμε. Ο Σωκράτης ήταν ο μεγαλύτερος δάσκαλος όλων των εποχών, κατά την άποψή μου. Γιατί; Για πολλούς λόγους, αλλά κατά μεγάλο ποσοστό διότι “έβγαλε” ένα Πλάτωνα! Ο Πλάτων ήταν επίσης μεγάλος δάσκαλος. Γιατί “έβγαλε” ένα Αριστοτέλη (αυτόν τιμάει ο Μέγας Αλέξανδρος για το “ευ ζειν”!). Είκοσι χρόνια έμεινε μαζί του. Πιστεύω ότι στα τελευταία έργα του Πλάτωνα και τα πρώτα (του Αριστοτέλη υπάρχουν πάρα πολλά κοινά σημεία. Ίσως η αφετηρία του Αριστοτέλη να είναι το σημείο που σταμάτησε ο Πλάτων. Αυτό, όμως, είναι ένα θέμα που ειδικότεροι από εμένα μπορούν να αναλύσουν. Ποιός δάσκαλος αφιερώνει είκοσι χρόνια σε ένα μαθητή του; Ίσως μόνο ένας πανεπιστημιακός σε ένα προπτυχιακό του φοιτητή, στην συνέχεια μεταπτυχιακό, μετά υποψήφιο διδάκτορά του, ακολούθως συν-ερευνητή και τέλος συνάδελφό του, αλλά σταθερά συνεργάτη του. Διδάσκει και μαθαίνει ταυτόχρονα. Όπως συμβαίνει με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές.
Μέσα σε όλη αυτή την διαδικασία σημαντικό ρόλο παίζει η Πολιτεία, η οποία πρέπει να παρέχει τις απαραίτητες υποδομές, ώστε ο δάσκαλος να κάνει σωστά και καλά την δουλειά του, αλλά και η κοινωνία με την θετική της στάση στην εκπαίδευση, αλλά και στην δια βίου μάθηση. “Γηράσκω δ’ ἀεὶ πολλὰ διδασκόμενος” έλεγε ο Σόλων. Άρα, η μάθηση γίνεται δια βίου. Μάλιστα, μαθαίνουμε πολλά όσο μεγαλώνουμε. Αρκεί, όμως, κάποιος να είναι γνώστης του αντικειμένου του; Ή χρειάζεται κάτι παραπάνω για να είναι καλός δάσκαλος; Ο Σωκράτης στον “Λάχη” του Πλάτωνα, όπως έγραψα σε προηγούμενο άρθρο, πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Λέει ότι συμφωνεί με τον Σόλωνα, αλλά θα πρόσθετε ακόμη ότι «γηράσκων γαρ πολλά διδάσκεσθαι εθέλω υπό χρηστών μόνον». Δηλαδή, όσο γερνάω θέλω να μαθαίνω πολλά μόνο από ενάρετους («Λάχης», 189a, νεοελληνική απόδοση εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1993).
