Γράφει ο Βασίλης Τσιάντος
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
Η σημερινή ημέρα είναι ημέρα μνήμης και εθνικού αναστοχασμού. Έτσι, δεν αρμόζουν πολλά λόγια, αλλά λίγα και μεστά.
Το δίδαγμα για τον πόλεμο, αλλά και την ειρήνη, πρέπει να είναι η απάντηση του Σωκράτη στον Κρίτωνα ότι «αλήθεια, τόση είναι η σοφία σου, ώστε δεν έχεις καταλάβει ότι και από τη μητέρα και από τον πατέρα κι απ᾽ όλους τους άλλους προγόνους το πιο πολύτιμο, το πιο σεβαστό, το πιο ιερό, το ανώτερο αγαθό είναι η Πατρίδα, σύμφωνα με την κρίση των θεών και των γνωστικών ανθρώπων; Δεν έχεις ακόμη καταλάβει πως έχουμε χρέος να σεβόμαστε και να υποτασσόμαστε και να καλοπιάνουμε, όταν οργίζεται, περισσότερο την Πατρίδα παρά τον πατέρα, και αν τυχόν δεν βρίσκουμε σωστές τις εντολές της ή να προσπαθούμε να την πείθουμε ή να εκτελούμε όσα προστάζει;» (Πλάτων, «Κρίτων», 51a-b). Είχαμε σαν λαός τα παραπάνω για οδηγό στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και προσωπική ζωή μας; Φυσικά εννοώ την συντριπτική πλειοψηφία και όχι τον μισό πληθυσμό. Η απάντηση είναι όχι. Άρα, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ΟΛΟΙ τα παραπάνω και να αλλάξουμε ρότα. Αυτή θα είναι η προσφορά μας στην πατρίδα. Αλλαγή πορείας. Πάνω από όλα η πατρίδα!
Πρώτα το εμείς και μετά το εγώ. Γιατί; Μα, την απάντηση την έχει δώσει ήδη εδώ και δύο χιλιάδες τετρακόσια χρόνια ο Θουκυδίδης δια στόματος Περικλή, ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια», κ.λπ.. Δεν χρειάζεται και σε αυτό να αναζητούμε απαντήσεις. Στο δεύτερο βιβλίο της «Ιστορίας» ο Περικλής στην προσπάθειά του να εμψυχώσει τους Αθηναίους, οι οποίοι είχαν αρχίσει να χάνουν το θάρρος και την υπομονή τους από τις απώλειες στον πόλεμο, αλλά και τον εξοντωτικό λοιμό, με σκέψεις μάλιστα να συνθηκολογήσουν με τον «εχθρό», κάλεσε τον λαό, ανέβηκε στο βήμα και μεταξύ άλλων είπε, «εγώ τουλάχιστον πιστεύω, ότι η πόλη, η οποία ακμάζει σαν σύνολο, ωφελεί περισσότερο τους ιδιώτες (τον καθένα πολίτη ατομικά), παρά εάν, ενώ καθένας από τους πολίτες ευτυχή, εκείνη σαν σύνολο αποτυγχάνει». Συνεχίζοντας ο Περικλής τον συλλογισμό του λέει «διότι άνθρωπος που ευδοκιμεί στις ιδιωτικές του υποθέσεις, εάν η πατρίδα του καταστραφεί, χάνεται και αυτός μαζί της, ενώ είναι μάλλον πολύ πιθανό ότι θα σωθεί, εάν κακοτύχει μεν ο ίδιος, η πατρίδα του όμως ευτυχεί».
Ο Περικλής δεν σταματά εδώ, αλλά συνεχίζει τις συμβουλές και προτροπές προς τους συμπολίτες του και ταυτόχρονα διατυπώνει παγκόσμιες αρχές πολιτικής αρετής, για την ευδαιμονία μίας πόλη/κράτος, λέγοντας ότι «αφού, λοιπόν, η μεν πόλη είναι ικανή να βαστά τις ατυχίας των ιδιωτών, αλλά ο καθένας από αυτούς ανίκανος να βαστά τις δικές της, οφείλουμε όλοι να την υποστηρίξουμε και όχι να συμπεριφερόμαστε όπως εσείς τώρα, οι οποίοι, τρομαγμένοι από τις ιδιαίτερες δυστυχίας σας, παραμελείτε το έργο της σωτηρίας της πόλης, και κατηγορείτε όχι μόνον εμένα, ο οποίος συμβούλευσα τον πόλεμο, αλλά επίσης τους ίδιους τους εαυτούς σας, οι οποίοι τον συναποφασίσατε με εμέ» (Θουκυδίδης, «Ιστορία», Β 60).
Εμείς, οι νεοέλληνες, νομίζαμε ότι με την ευημερία του καθενός ότι θα υποκαθιστούσαμε και την ευημερία του κράτους. Αυτή η συνεπαγωγή είναι λογικά άκυρη. Έτσι αποτύχαμε οικονομικά και ζήσαμε δέκα χρόνια σε μνημόνια. Αλλά, και αυτά τα δέκα χρόνια δεν ήταν αρκετά να κάνουμε μία χώρα, αντάξια των προγόνων μας, με την οποία να «τρίβουν τα μάτια τους» φίλοι και εχθροί. Τώρα ήρθε η κρίση στον Έβρο, προδιαγεγραμμένη εδώ και δεκαετίες, αλλά θα αναφερθώ σε άλλο άρθρο στο θέμα αυτό, και η απειλή του κοροναϊού για να χτυπήσει το καμπανάκι. Θα ξυπνήσουμε; Και τι πρέπει να κάνουμε;
Τον δρόμο τον δείχνει ο Περικλής και αυτή είναι μία ακόμη ευκαιρία μας. Ο καθένας από εμάς δεν μπορεί να σώσει την πατρίδα, το σύνολο. Όλοι μαζί μπορούμε να το κάνουμε. Όλοι μαζί μπορούμε να βοηθήσουμε όσους δεν μπορούν, σωματικά, οικονομικά, ψυχικά, κ.λπ. Ο καθένας μόνος του δεν μπορεί να το κάνει. Η πολιτική αρετή αυτό επιβάλλει. Υπηρετούμε το κοινό καλό. Έτσι, υπηρετούμε τον εαυτό μας, τα παιδιά μας, τους γονείς μας. Εμπρός να κάνουμε σαν σύνολο ένα κράτος που θα σέβονται και θα παραδειγματίζονται όλοι. Αισθητική, φιλοσοφία, τέχνη, πολιτική, ρητορική, μουσική, μαθηματικά, λογική, ελληνική γλώσσα, και πάνω από όλα η αλήθεια!
Ζήτω η Ελλάδα!
